tag:blogger.com,1999:blog-32546737743437575932024-03-12T17:54:26.902-07:00DIÁLOGOS01¿Como mellorar a capacidade investigadora en Galicia?Tonihttp://www.blogger.com/profile/16456840791424494619noreply@blogger.comBlogger7125tag:blogger.com,1999:blog-3254673774343757593.post-20961052469343257142011-09-15T08:56:00.000-07:002011-09-15T08:56:12.213-07:00¿Por qué DIÁLOGOS01?<span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 8pt; mso-ansi-language: GL;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL;"><a href="http://www.edicions-espontaneas.com/">Toni García</a></span> <div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 8pt; mso-ansi-language: GL;"><a href="http://vimeo.com/17862404">http://vimeo.com/17862404</a></span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 191.4pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 191.4pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL;">"Hoxe a civilización aparece cada vez máis involucrada nunha infinita concatenación de medios e fins no interior da cal, a finalidade converteuse no contido do motivo, e a utilidade elevada a significado xenera a falla de significado".</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL;"> </span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 191.4pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL;">“The Human Condition”,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hannah Arendt.</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 191.4pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 191.4pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 191.4pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoBodyText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-size: 12pt;">Estas palabras que Arendt escribe no 1958 serven hoxe para ilustrar unha das teimas da nosa sociedade, a valoración dos resultados por riba dos motivos e as necesidades que os fan útiles. Atopámonos cada día coa obriga de conseguir un obxectivo, moitas veces sen valorar o esforzo necesario para obtelo, ou sen reflexionar sobre a ganancia que obtemos tentando realizar ese cometido. Esta desmesura sen paciencia deixa pouco espazo á crítica, á reflexión sobre o significado dos nosos actos, e á valoración dos erros que cometemos.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Faise necesario procurar espazos de debate e reflexión no medio da velocidade coa que acontecen as decisións que transforman os nosos xeitos de vida. Converter nun hábito a reflexión sobre calquera decisión é unha boa costume, obrigarnos a cuestionar as decisións, comparalas con outras, aportar alternativas e novos puntos de vista, é a mellor forma de melloralas e ser construtivos.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Con esta intención o colectivo de bolseiros da Fundación Barrié de la Maza decidimos abrir un espazo de debate ao que chamamos “Diálogos”, que procura ofrecer un punto de encontro para a reflexión sobre temas de interese social, co obxectivo de crear opinión e transmitir parte da experiencia adquirida na nosa formación no estranxeiro, propiciando o intercambio de ideas, e a reunión de persoas de distintas disciplinas cos axentes que están a tomar decisións sobre cuestións que afectan á nosa sociedade.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">“Diálogos 01” celebrouse o 27 de Novembro de 2010 na sede da Fundación Barrié na Coruña, a mellora da capacidade investigadora en Galicia foi o tema escollido para este primeiro debate pola súa importancia para o noso futuro desenrolo, pola precaria situación dos investigadores e a falla de coñecemento que a nosa sociedade ten sobre o valor da investigación. O que neste blog se achega son as conclusións do debate e do traballo previo dos cinco grupos que trataron áreas relacionadas coa investigación científica, a innovación e o emprendimento en Galicia; tamén publicado no número 180 da revista GRIAL, no veran de 2011 <a href="http://www.editorialgalaxia.es/catalogo/libro.php?id_libro=0010350190">http://www.editorialgalaxia.es/catalogo/libro.php?id_libro=0010350190</a>.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"></b></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A necesidade dun gran pacto galego pola investigación, de políticas máis ambiciosas de apoio á carreira científica, de coordinación e rendición de resultados nas iniciativas de apoio ao emprendimento, de máis implicación da empresa no esforzo investigador, de intensificación da relación comunidade científica-sector produtivo, e da optimización da posta en valor dos resultados de investigación, foron de xeito resumido os argumentos de poñentes e invitados ao debate. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Reflexionar sobre a mellora da capacidade investigadora galega é unha oportunidade para facernos pensar sobre as necesidades e recursos que ten o país, sobre como estamos organizando o seu futuro, sobre a necesaria planificación e previsión a longo prazo de programas e estruturas que permitan o noso desenrolo, o noso crecemento como sociedade, para situarnos no mundo e abrir espazos de relación onde a mellora da produtividade e a obtención de ganancias materiais sexa un motivo que teña coma fin a mellora da calidade de vida dos galegos. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A produción investigadora proporciona a base do futuro desenrolo económico, social e cultural dun país. Numerosos estudios e indicadores confirman que entre a metade e os dous terzos do crecemento económico dos países occidentais dependerá da innovación, entendida esta como o conxunto de procesos a través dos cales os avances científicos e tecnolóxicos se traducen en creación de riqueza mediante novos produtos e servizos. ¿Como debera ser a planificación da política científica para alcanzar estas metas?.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: black;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Faise imprescindible un modelo de investigación estable no </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">tempo</span></span><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> <span lang="GL">que permita establecer </span></span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">obxectivos</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> a curto, medio e </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">longo</span></span><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">prazo</span></span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">, para coordinar e mellorar a situación do sistema público en relación ao sistema produtivo, os axentes financeiros<span style="color: black; mso-bidi-font-style: italic;">, os operadores públicos e privados de capital risco, investidores privados, bancos e caixas de aforro</span>. De xeito que se reduza<span style="color: black; mso-bidi-font-style: italic;"> a falla de recursos humanos na investigación, a atomización das actuacións, a dimensión insuficiente dos grupos e centros de investigación, a dificultade de incorporación de científicos e o desenvolvemento da carreira investigadora dos investigadores e investigadoras máis novos, a capacidade para levar a cabo estratexias innovadoras nas nosas empresas, a falla de especialización nos sectores de maior contido tecnolóxico, en innovación de produto, en utilización de tecnoloxías avanzadas de produción, de cooperación entre empresas… </span>¿Como acadar un gran pacto galego pola investigación coa participación do goberno autónomo, os partidos con representación parlamentaria, as universidades, asociacións empresariais, sindicatos, e outros axentes sociais?.<span style="color: black; mso-bidi-font-style: italic;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Son varios os actores que interveñen nos procesos de innovación, sendo unha actividade fundamentalmente empresarial na que poden influír as Universidades, os centros tecnolóxicos e as administracións públicas, facilitándoa ou incentivándoa dunha forma máis ou menos directa. ¿Cómo conseguir un mellor intercambio, coordinación e apoio á innovación entre todos eles?.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: black;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A porcentaxe de fondos de I+D da Unión Europea captado por Galicia está por baixo do que lle correspondería por investimento, un </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">investimento que se fai pequeno se nos comparamos con outras partes de España e de Europa. </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Pero o problema non é tanto que haxa poucos fondos para I+D, senón en como se gastan. Precisase de </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">accións</span></span><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">estruturais</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> profundas que incidan na creación de centros de investigación temáticos con autonomía financeira, que </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">teñan</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> un estrito control de resultados con expectativas dignas, que se </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">non</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> funcionan </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">sexan</span></span><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">pechados</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">, onde o </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">investimento</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> privado este avalado por un sistema de I+D crible e eficaz para activar o papel da empresa. ¿Cómo facer máis competitiva á investigación en Galicia?.</span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"> ¿Cómo preparar mellor ao noso sistema económico para acoller investimento que busque un impacto claro no entorno socioeconómico?.</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"></span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: black;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A sociedade galega precisa de máis </span><span class="unknown"><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: Arial;">emprendimento,</span></span><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> <span lang="GL">da necesidade de informar, educar e inspirar aos mozos introducíndoos no espírito emprendedor dende idades temperás, co obxectivo de crear un caldo de cultivo que asegure un panorama de futuro en Galicia cun alto índice de autoemprego baseado na creación de valor a partir do coñecemento. O que fai necesario un esforzo de avaliación e seguimento rigoroso das entidades que dan soporte ao emprendimento dende a etapa universitaria, coordinando e optimizando a súa eficiencia; aumentando a visibilidade dos emprendedores galegos como modelos positivos; establecendo programas, políticas e redes sociais para promover relacións fluídas entre os centros educativos, as empresas e a sociedade en xeral; potenciando a internacionalización das iniciativas emprendedoras; e reforzando a sensibilización en colectivos con menor tendencia cara ao autoemprego. ¿<span style="color: black;">Como mellorar o sistema educativo para promover o espírito emprendedor entre os universitarios e investigadores (retornados) galegos?.</span></span></span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Verdana", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"></span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: black;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Estes e outros temas son obxecto da reflexión e debate dos primeiros “Diálogos”,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>as conclusións a seguir no blog buscan ser compartidas, perseguen impulsar a visión da necesidade de instrumentos e políticas que melloren a nosa competitividade, observando e poñendo en valor estratexias que </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">incentiven o desenrolo tecnolóxico e corrixan a nosa dependencia tecnolóxica. Polo que vos pedimos a todolos que nos visitedes comentarios e ideas que melloren as que nos propoñemos.</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 191.4pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"></div></span>Tonihttp://www.blogger.com/profile/16456840791424494619noreply@blogger.com1A Coruña42.5750554 -8.133855799999992141.5837684 -9.4171152999999919 43.566342399999996 -6.8505962999999923tag:blogger.com,1999:blog-3254673774343757593.post-56946378857521886512011-09-15T08:31:00.000-07:002011-09-15T08:31:35.016-07:0010 PROPOSTAS PARA MELLORAR A CAPACIDADE INVESTIGADORA EN GALICIA<div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: x-small;"><a href="http://vimeo.com/18254213">http://vimeo.com/18254213</a></span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">01.</span></strong> Acadar un gran pacto galego pola investigación coa participación do goberno autónomo, os partidos con representación parlamentaria, as universidades, asociacións empresariais, sindicatos, e outros axentes sociais.</span></div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">02.</span></strong> Crear un modelo de investigación estable non tempo que permita establecer obxectivos a curto, medio e longo prazo, para coordinar e mellorar a situación do sistema público en relación ao sistema produtivo, os axentes financeiros, os operadores públicos e privados de capital risco, investidores privados, bancos e caixas de aforro. De xeito que se reduza a falla de recursos humanos na investigación, a atomización das actuacións, a dimensión insuficiente dos grupos e centros de investigación, a dificultade de incorporación de científicos e o desenvolvemento da carreira investigadora dos investigadores e investigadoras máis novos, a capacidade para levar a cabo estratexias innovadoras nas nosas empresas, a falla de especialización nos sectores de maior contido tecnolóxico, en innovación de produto, en utilización de tecnoloxías avanzadas de produción, e de cooperación entre empresas.</span></div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">03.</span></strong> Mellorar o sistema educativo para promover o espírito emprendedor. Só educando mentes creativas poderase fomentar a potencia innovadora da sociedade. O noso sistema educativo adoece, en todos os seus niveis, duns métodos baseados na aprendizaxe pasiva, máis que na formulación e resolución de problemas. A sociedade galega precisa de máis emprendimento, da necesidade de informar, educar e inspirar aos mozos introducíndoos no espírito emprendedor dende idades temperás, co obxectivo de crear un caldo de cultivo que asegure un panorama de futuro en Galicia cun alto índice de autoemprego baseado na creación de valor a partir do coñecemento. O que fai necesario o aumento da visibilidade dos emprendedores galegos como modelos positivos, establecendo programas, políticas e redes sociais para promover relacións fluídas entre os centros educativos, as empresas e a sociedade en xeral. </span></div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">04.</span></strong> Preparar o entorno galego cara o desenrolo dunha cultura empresarial. O fluxo básico do proceso empresarial abrangue un compoñente de percepción de desexabilidade, que está moi ligado a factores socioculturais. O establecemento de medidas estruturais e de apoio financeiro debe complementarse con estratexias de promoción do autoemprego como forma atractiva e viable de desenrolo profesional. É preciso realizar actuacións dirixidas neste sentido. Analizar as circunstancias e características específicas de Galicia, a través da avaliación e do seguimento regular das entidades que dan soporte ao emprendimento. Creando un sistema de auditorías externas á universidade e á empresa, externas tamén ao país, con conclusións vinculantes. Fomentando o intercambio entre as distintas partes interesadas. Posibilitando a aprendizaxe e realización de esforzos coordinados e eficientes entre elas. Promovendo a internacionalización e participación do sector privado e público no proceso de educación para emprendedores, e fortalecendo ós grupos con menor iniciativa para o emprendemento e a empresa con actividades educativas dirixidas (por exemplo, para as mulleres e os residentes en áreas rurais).</span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">05.</span></strong> Fomentar a capacidade de innovación, decidindo en que aspectos podemos ser competitivos e en cales podemos ser innovadores, contemplando a necesidade da innovación dende a investigación básica á aplicada. En rexións como a nosa, con estruturas de actividade económica de baixo nivel de innovación, debemos pensar que unha mellora nestes aspectos debera ser un elemento esencial de calquera estratexia de desenrolo futuro. Tanto a investigación como a innovación son imprescindibles para unha sociedade baseada no coñecemento, a primeira aporta o coñecemento, mentres que a segunda aporta un beneficio económico para a sociedade.</span></div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">06.</span></strong> Facer máis competitiva á investigación en Galicia, preparando mellor ao noso sistema económico para acoller investimento que busque un impacto claro no entorno socioeconómico. A porcentaxe de fondos de I+D da Unión Europea captado por Galicia está por baixo do que lle correspondería por investimento, un investimento que se fai pequeno se nos comparamos con outras partes de España e de Europa. Precisase de accións estruturais profundas que incidan na creación de centros de investigación temáticos con autonomía financeira, que teñan un estrito control de resultados con expectativas dignas, que se non funcionan sexan pechados, onde o investimento privado este avalado por un sistema de I+D crible e eficaz para activar o papel da empresa. </span></div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">07.</span></strong> Distribuír con obxectividade os recursos adicados a I+D+i. O problema non é tanto a contía dos fondos existentes para I+D, senón como se gastan. Padecemos as consecuencias dunha longa etapa na que os recursos para I+D e innovación non son prioritarios na estratexia de gasto, cun número moi grande de empresas con poucos asalariados e pouca capacidade de investimento en innovación, e co gasto máis elevado nunha investigación básica da que se aproveitan máis outros países que nos mesmos. Se falamos dun momento de crise no que se discute o cambio de modelo económico, vemos que a diferenza doutros países da UE, aquí na vez de estudar as necesidades do gasto en I+D e os sectores onde incrementalos, diminúe o gasto e non se produce reestruturación algunha que nos permita albiscar un futuro máis competitivo. </span></div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">08.</span></strong> Facer máis eficaz o sistema de investigación para desenvolver novas estratexias de relación I+D+i. As universidades contan cunhas estruturas arcaicas de goberno baseadas nos modelos universitarios clásicos (departamentos con elevados niveis de endogamia, intereses de poder en conflito cos intereses dos proxectos innovadores e de transferencia, obrigas docentes que impiden a dedicación que requiren os procesos de innovación, etc), con modelos de xestión centrados na investigación, e con investigadores en precario que a miúdo temen compartir información competitiva coas empresas. Para favorecer a innovación e transferencia, as OPIs deberan converterse en “partners” fiables para as empresas, crear sinerxías, e non potenciais competidores desleais, e empregar modelos de xestión da innovación compatibles cos modelos de xestión empresarial. Para que se incrementen e prosperen os convenios coas empresas hai que flexibilizar as políticas de persoal que distingan os roles do investigador e do innovador/emprendedor, as políticas de contratación de novo persoal investigador/innovador, e desenvolver novos instrumentos de financiamento (capital risco, business angels, fundacións, etc.) que aposten e faciliten o artellamento de proxectos de innovación relevantes.</span></div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">09.</span></strong> Achegar grupos de investigación e tecido empresarial. Mentres que o coñecemento e as ferramentas para adquirilo están nos centros de investigación (en Galicia, fundamentalmente nas universidades), os problemas e necesidades de mellorar produtos e servizos coñécenos as empresas. En Galicia o 90% das empresas son Pemes e só o 0.1% das empresas presentan algunha actividade investigadora. Polo que debe terse en conta as características do noso tecido empresarial favorecendo convenios e proxectos colaboradores entre institucións públicas de investigación e empresas que se encargarán da comercialización co apoio de xestores de transferencia. Permitindo a financiación privada da investigación en centros públicos e incentivando a creación de institutos de investigación privada. Fomentando a obtención de novos coñecementos sen esperar moitas veces un retorno a curto prazo, apostando por proxectos de investigación novidosos e arriscados, ao tempo que se desenvolven os programas focalizados en innovación e transferencia tecnolóxica que procuran un incremento do número de patentes e desenvolvemento empresarial. </span></div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong><span style="font-size: large;">10.</span></strong> Potenciar nas empresas a cultura innovadora. Hai que apostar polos mellores, apoiando a aquelas empresas con maiores posibilidades de levar a cabo unha I+D relevante, a partir da capacitación do seu persoal, dos progresos realizados en proxectos previos, etc. Facéndose necesario repensar a política de axudas de I+D ó sector privado cun mellor seguimento das subvencións de I+D, promovendo a creación de propiedade intelectual, financiando unicamente propostas de elevada calidade e con potencial innovador, e evitando as subvencións sen máis. Por elo, é imprescindible financiar a investigación por obxectivos. Seguir apoiando ós centros tecnolóxicos con capacidade competitiva a nivel nacional. Favorecer o desenvolvemento de centros de investigación que non remeden a estrutura universitaria, senón que colaboren con ela dende outros mecanismos. Fomentar a contratación de investigadores por parte das empresas. Facilitar a captación de investigadores estranxeiros e o retorno dos galegos. E fomentar a participación dos sectores público e privado en consorcios europeos.</span></div>Tonihttp://www.blogger.com/profile/16456840791424494619noreply@blogger.com1Galicia42.5750554 -8.133855799999992141.5837684 -9.4171152999999919 43.566342399999996 -6.8505962999999923tag:blogger.com,1999:blog-3254673774343757593.post-68729513274070705732011-09-15T08:20:00.000-07:002011-09-18T03:39:13.229-07:00¿POR QUÉ É PRECISO UN MODELO DE INVESTIGACIÓN?<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Begoña Graña, Sarela García, Augusto Villanueva</span><br />
<a href="http://vimeo.com/18112867"><span style="font-size: x-small;">http://vimeo.com/18112867</span></a><br />
<br />
<br />
<div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">É unha realidade que, nunha economía globalizada o investimento en ciencia e tecnoloxía perfílase como unha das principais forzas motrices do crecemento económico e como un importante factor que contribúe á evolución social e cultural. De feito, numerosos estudios e indicadores confirman que entre a metade e os dous terzos do crecemento económico futuro dos países occidentais dependerá, fundamentalmente, da investigación e innovación. Dada a súa relevancia é imprescindible un modelo de investigación estable no tempo que permita establecer obxectivos a corto, medio e longo prazo.</span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">A Unión Europea (EU) por medio da Comisión Europea dispón dunha Dirección Xeral de Investigación no marco do Espacio Europeo de Investigación (ERA) [accesible en:<a href="http://ec.europa.eu/dgs/research/index_es.html">http://ec.europa.eu/dgs/research/index_es.html</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">], que ten coma misión impulsar a política da Unión Europea no ámbito da investigación e desenvolvemento económico e coordinar as actividades para contribuír a mellorar a competividade internacional europea. E tamén un obxectivo promover un debate público sobre cuestións relacionadas coa investigación a nivel europeo. O Sétimo Programa Marco de Investigación e Desenvolvemento (FP7) é o principal instrumento da Unión no financiamento da investigación en Europa e abrangue o período entre 2007 e 2013 (aproximadamente 54.000 millóns de euros en sete anos) [accesible en:<a href="http://ec.europa.eu/research/fp7/index_en.cfm">http://ec.europa.eu/research/fp7/index_en.cfm</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">]. Sinalar que o Sexto Programa Marco de Investigación (FP6) entre 2002 e 2006 apoiou a investigación española cun total de preto de 943.000.000 €. Entre os países da UE-27, España ocupa o posto 21 en termos de exportacións de alta tecnoloxía e o 15 en relación ao porcentaxe de participación exitosa no 7º programa marco (comparativamente, Alemania está nos postos 10 e 8 respectivamente).</span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">O desenvolvemento rexional é esencial para aumentar a capacidade de investigación da UE. O ERA dispón de instrumentos rexionais de información [accesible en:<a href="http://cordis.europa.eu/regions/home_en.html">http://cordis.europa.eu/regions/home_en.html</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">] en España en Cataluña, Madrid, Valencia, Pais Vasco e Castela-Leon. En Cataluña toda a información vinculízase a través do Consell Interdepartamental de Recerca i Innovació Tecnològica (CIRIT) dependente da Generalitat [accesible en:<a href="http://www.gencat.cat/temes/cas/tecnologia.htm">http://www.gencat.cat/temes/cas/tecnologia.htm</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">]. Entre os plans desenvoltos en Cataluña destaca o Pacto Nacional para a Investigación e Innovación, [accesible en:<a href="http://www.gencat.cat/diue/doc/doc_21644099_1.pdf">http://www.gencat.cat/diue/doc/doc_21644099_1.pdf</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">] un acordo firmado en Outubro do 2008 entre o goberno catalán, os partidos políticos con representación parlamentaria, as universidades catalás, asociacións empresariais, sindicatos e outros axentes sociais. Dito pacto ten coma folla de ruta un guión compartido na investigación e innovación para os próximos anos e establece os compromisos de todos os axentes co obxectivo de permitir políticas estables e sinérxicas entre todos actores do sistema cara o horizonte do 2020. O obxectivo e achegarse ao 3% do PIB invertido en I+D en 2017, mentres que o investimento empresarial atinxiría 4,5%. A filosofía que subxace nesta iniciativa é o firme compromiso de diversos actores da sociedade catalana en potenciar un modelo productivo basado no coñecemento. </span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Dende Abril do 2010 Cataluña dispón do Plan de Investigación e Innovación (PRI) 2010-2013 [accesible en: <a href="http://www10.gencat.net/pricatalunya/cat/index.htm">http://www10.gencat.net/pricatalunya/cat/index.htm</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">], a través do que o goberno catalán exerce as actividades de planificación, promoción e coordinación da investigación e innovación no país. Tamén é o principal instrumento en que apoia o desenvolvemento do Pacto Nacional para a Investigación e Innovación nos próximos catro anos. É importante sinalar que este plan cobre o período ata 2013, co fin de sincronizarse coa planificación Europea (FP7). A inversión prevista entre o 2010 e 2013 e de 5.308 millóns de euros.</span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Outra das líneas estratéxicas do modelo de xestión catalán e o programa ICREA (Institució Catalana de Recerca i Estudis Avançats [accesible en: <a href="http://www.icrea.cat/web/home.aspx">http://www.icrea.cat/web/home.aspx</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">]. A fundación ICREA foi creada con capitais públicos en 2000 co obxectivo de promover a excelencia da investigación en Cataluña. Súas estratexias están baseadas no contratación de científicos con recoñecida reputación co obxectivo de liderar novos grupos de investigación en Cataluña. ICREA segue o modelo dun ’institute without walls’ (instituto sen paredes), xerando convenios puntuais con centros investigadores consolidados do país onde os profesores-ICREA desenrolan a súa actividade productiva. No período 2000 - 2008, contratou 222 profesores (juniors e seniors) en distintas áreas: ciencias biomédicas e da vida (32%), ciencias experimentais e da matemática (27%), Ciencias Sociais(10%), ciencias humanas (13%) e novas tecnoloxías (17%). A nivel estatal é a institución con maior número de bolsas do Consello Europeo de Investigación [accesible en: <a href="http://erc.europa.eu/">http://erc.europa.eu/</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">], as becas millor dotadas e competitivas que concede a Comisión Europea, o que demostra o éxito desta iniciativa. </span><br />
</div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"></span><br />
<div style="text-align: justify;"><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Se analizamos a situación da investigación en Galicia, compre salientar que inda que dispoñemos dende 1993 da lei 12/1993, do 29 de xullo, de fomento de investigación e desenvolvemento tecnolóxico de Galicia co fin principal de coordinar os recursos [accesible en:<a href="http://www.xunta.es/dog/Dog1993.nsf/5168f626b2ff46e041256644003720d2/fc6023cbe7c232cec1257546005db9df/$FILE/16100D001P003.PDF">http://www.xunta.es/dog/Dog1993.nsf/5168f626b2ff46e041256644003720d2/fc6023cbe7c232cec1257546005db9df/$FILE/16100D001P003.PDF</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">], non dispoñemos dun pacto estable autonómico ao longo prazo para a investigación asinado por todos os axentes implicados, a semellanza do modelo catalán do 2008. </span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">O amparo desta norma, eixe legal da I+D+I na Comunidade Autónoma, foi creado o Plan Galego de Investigación e Desenvolvemento Tecnolóxico. </span><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">O plan vixente ata o 31 de Decembro do 2010 foi o Plan Galego de Investigación, Desenvolvemento e Innovación Tecnolóxica 2006-2010-INCITE [accesible en: <a href="http://economiaeindustria.xunta.es/c/document_library/get_file?folderId=16234&name=DLFE-1301.pdf">http://economiaeindustria.xunta.es/c/document_library/get_file?folderId=16234&name=DLFE-1301.pdf</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">]. </span></div><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">O obxectivo xeral do IN.CI.TE era Impulsar o crecemento económico e social de Galicia mediante a mellora da súa capacidade científico-tecnolóxica facilitando deste xeito a participación das empresas no proceso de innovación e a extensión dos beneficios da investigación ao conxunto da sociedade galega. Como indicadores se prevía chegar ao 1,5% de investimento en I+D sobre o PIB e que o esforzo empresarial constitúise o 50% sendo o orzamento total para eses 4 anos de 800 millóns de euros. Os beneficiarios eran todos os axentes do Sistema Galego de I+D+I: Sector empresarial, Sistema Público (universidades, Organismos Públicos de Investigación, Entes e Centros Públicos de Investigación), Centros tecnolóxicos, Parques Científico-Tecnolóxicos, Institucións sen ánimo de lucro e persóas físicas. Estaba estructurado en programas horizontais, xerais (15% do orzamento: Promoción Xeral da Investigación, Programa de Consolidación e Estruturación de Unidades de Investigación Competitivas e Programa Resultado-Valor) e sectoriais (30% do orzamento, Programa de Tecnoloxías Críticas Transversais, Programa PEME, Programa I+D suma, Programa de Innovación Empresarial, Programa de Proxección Exterior do Sistema Galego de Innovación). </span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Os programas horizontais definían os eixes centrais da actuación cunha dotación do 30% sobre o global e cos seguintes instrumentos: Programa de Recursos Humanos; Programa de Articulación do Sistema Galego de Innovación e Investigación: Programa de Comunicación e Sensibilización Social. O programa de Recursos Humanos tiña o obxectivo de definir unha carreira científica que posibilitase a formación e consolidación dos investigadores e lles permitise a integración estable dentro do sistema galego de I+D+I cun orzamento do 22% sobre o total (175 M €). </span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Sinalar que no ano 2010 non se tivo realizada ninguhna convocatoria de nova adxudicación do programa de recursos humanos a espera do anunciado programa TalentGalia, plan para contratar 64 investigadores de fóra da rexión, cun orzamento de 12,3 millóns de euros no período 2011-14 [accesible en: <a href="http://imit.xunta.es/portal/actualidade/novas/2010_09_21_javier_guerra_talentgalia.html?__locale=es">http://imit.xunta.es/portal/actualidade/novas/2010_09_21_javier_guerra_talentgalia.html?__locale=es</a></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">] Actualmente existen diferentes programas (estatais e autonómicos) en España para levar a cabo unha carreira investigadora ben diferenciados en canto a número de contratos e a inversión de recursos.</span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Para finalizar este resumen e inicialo debate a procura de milloras na situación da Investigación en Galicia compre referirse as considerais finais recollidas no Plan Galego de Investigación, Desenvolvemento e Innovación Tecnolóxica 2006-2010 que pensamos resumen axeitadamente a situación actual (pax. 61-62) : </span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">“A análise das fortalezas e debilidades do sistema de investigación e innovación amosa que Galicia presenta un enorme atraso con respecto ao da Unión Europea e unha significativa distancia con relación á media de España(...) </span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">No sistema público de investigación, constituído polas universidades e os centros de investigación promovidos pola Xunta e polo CSIC e o IEO, as debilidades principais son a falta de recursos humanos suficientes, a atomización das actuaciónse unha dimensión insuficiente dos grupos e centros de investigación. Neste senso, existen verdadeiras dificultades para a incorporación de científicos e para o desenvolvemento da carreira investigadora dos investigadores e investigadoras máis novos, o cal dificulta a remuda xeracional e a consolidación de liñas emerxentes (…)</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">No ámbito empresarial os principais puntos débiles son, unha estrutura produtiva na que predominan as pequenas empresas, cunha capacidade moi reducida para levar a cabo estratexias innovadoras, ademais da falta de especialización nos sectores de maior contido tecnolóxico, destacan a escasa cultura innovadora empresarial e as debilidades en xestión da innovación, o que implica pouca innovación de produto, unha utilización limitada de tecnoloxías avanzadas de produción e unha baixa frecuencia de adopción de relacións de cooperaciónentre as empresas, en definitiva, dotadas dun estilo de xerencia pouco orientado ás redes e ás alianzas, que impide o acceso aos recursos e ao coñecemento (…) </span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Os axentes financeiros, os operadores públicos e privados de capital risco, investidores privados e bancos e caixas de aforro atópanse case que ausentes no sistema galego de I+D+I e poden ser de vital importancia para a construción e o impulso de novos proxectos de innovación empresarial, para a creación de empresas de base tecnolóxica e para a canalización do aforro privado á creación de novo tecido empresarial (…) </span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Así mesmo, a propia sociedade, ao esixir modelos de sustentabilidade e evolucionar cara a novos paradigmas sociais de participación coñecemento e creatividade, pode actuar como impulsora e catalizadora do sistema(…) </span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Ademais, a pesar de que as mulleres constitúen máis da metade do conxunto de licenciados universitarios, a súa presenza nos postos de dirección do mundo da investigación científica é moi escasa (…) </span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Finalmente, os recursos destinados por parte da Administración autonómica e do Estado á I+D+I foron insuficientes para impulsar o avance que require o sistema. Ademais, a avaliación da súa eficacia e o seguimento dos seus resultados foi unha práctica pouco frecuente(…)” </span></div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></span><br />
<div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong>Preguntas:</strong></span><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong>- ¿É preciso establecer un modelo de investigación baseado no coñecemento e a innovación para o desenrolo de Galicia na Europa dos próximos anos?.</strong></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Entendemos que dispoñer dun modelo de investigación é indispensable se queremos nos próximos anos ser competitivos e situar Galicia no mapa do noso entorno europeo. </span><br />
</div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"></span><br />
<div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong>- ¿Temos un modelo de investigación en Galicia, entendendo como tal un conxunto de estructuras ben definidas encamiñadas á promoción, autoxestión, financiación, e avaluación da actividade investigadora xerada en Galicia?.</strong></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Entendemos que actualmente non existe un modelo de investigación en Galicia estable que permita crear estruturas e realizar proxectos a medio- longo prazo co obxectivo de que unha comunidade periférica como Galicia. poda ser produtiva no marco europeo. </span><br />
</div><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"></span><br />
<div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><strong>- ¿Axudaría un plan de apoio ao “longo plazo” a investigación asinado por tódolos axentes comprometidos na toma de decisión a nivel galego? Dito doutra forma, ¿ten sentido un gran pacto social pola investigación dende e para Galicia similar ó feito en Cataluña?.</strong> </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Pensamos que Galicia precisa unha folla de ruta compartida en investigación é innovación para os próximos anos que estableza a estratexia, retos, obxetivos así como o compromiso dos axentes sociais implicados. Pensamos que é ademais necesario establecer criterios de avaliación de resultados que fosen públicos. Este modelo de progreso debería fundamentarse na educación, investigación e innovación. Pensamos que as oportunidades para Galicia só existiran se as repostas os problemas actuais están ben orientadas, son sólidas, con visión o longo prazo e con resultados xenerados a velocidade precisa. </span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><br />
<div style="text-align: justify;"><br />
</div><br />
<div style="text-align: justify;"><br />
</div><br />
<div style="text-align: justify;"><br />
</div><br />
<div style="text-align: justify;"><br />
</div><br />
<div style="text-align: justify;"><br />
</div>Tonihttp://www.blogger.com/profile/16456840791424494619noreply@blogger.com0Barcelona41.387917 2.169918700000039341.3137835 2.0830957000000394 41.462050500000004 2.2567417000000392tag:blogger.com,1999:blog-3254673774343757593.post-26155747346883351982011-09-15T08:06:00.001-07:002011-09-15T08:06:08.013-07:00INVESTIGACIÓN E INNOVACIÓN<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-weight: bold;">Toni García, María Jesús Sobrido, Eduardo M. Sánchez Vila, Montse Fernández Prieto</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-weight: bold;"><a href="http://vimeo.com/18019459">http://vimeo.com/18019459</a></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Cal é o concepto de innovación?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Esta é a primeira cuestión que se formulou no grupo de traballo, e dou pé as primeiras cuestións na relación entre investigar e innovar, entre a súa necesidade e a súa causalidade. ¿Investigamos para innovar?, ¿é posible innovar sen investigar?, ¿debe ser toda a investigación innovadora?, e dicir, ¿debe ser toda a investigación aplicada ou tecnolóxica?. Creemos que non debe ser así, sen investigación básica non habería innovación ao longo prazo, ¿quén debe entón facer a investigación básica se semella que as empresas queren un resultado inmediato, un produto para a venda no mercado?. ¿Innovar e investigar son algo distinto ou complementario?.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">O concepto de innovación foi introducido dende o ámbito económico a escomezos do s.XX, e desenrolado posteriormente dende mediados dos anos cincuenta debido ao interese pola innovación (tanto tecnolóxica coma non tecnolóxica) no desenvolvemento económico. Innovar é o conxunto de actividades que conducen á transformación dunha idea nun produto vendible, un novo produto ou ben a modificación dun xa existente para melloralo, ou coma proceso operativo na industria e no comercio, ou coma novo método de servizo social. Por investigación, en troques, enténdese o proceso a través do que obtemos novos coñecementos, normalmente </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: Arial;">a través do método científico baseado na xeración de hipóteses e corroboración ou refutación das mesmas a través de experimentos ou formulacións teóricas</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">. Estes coñecementos poden ter unha aplicación práctica inmediata ou ningunha aplicación evidente, e o seu valor radicar no coñecemento por si mesmo. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Innovar non é o mesmo que investigar, e por isto deben existir políticas de financiamento claramente diferenciadas. Non é imprescindible investigar para innovar, xa que se poden realizar innovacións moi relevantes a partires do coñecemento xerado por outros. E tampouco é imprescindible innovar para investigar, xa que o novo coñecemento xerado na investigación xa ten valor por si mesmo. Innovar tampouco consiste necesariamente en desenvolver produtos máis complexos, xa que, de feito, grandes innovacións adoitan consistir en lograr o mesmo funcionamento de forma máis simple. Pero, tanto o proceso de investigación coma o de innovación parten da xeración de ideas. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A innovación conxuga dous aspectos complementarios: o creativo e o comercial. É dicir, para innovar non só é necesario idear algo novo senón que hai que trasladalo en forma de instrumento útil á sociedade ou de valor comercial, a innovación vista así é un concepto intimamente ligado ao de transferencia. O que implica, por unha parte, o recoñecemento dun mercado potencial ou dunha necesidade para o novo produto, proceso, servizo ou forma de organización e, por outra parte, como en todo proceso creativo, é necesaria a utilización de coñecemento, que pode ser de orixe comercial, xerencial ou tecnolóxico.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Despois dos anos oitenta do s.XX, conceptualizase a innovación coma<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>conxunto de actividades interrelacionadas e cuns resultados frecuentemente incertos. Neste contexto, as empresas non son axentes illados no proceso de innovación, senón que outros actores inflúen na inn</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">ovación empresarial: outras empresas; clientes; provedores; institucións educativas e </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">de investigación que facilitan man de obra cualificada ó mesmo tempo que son fonte de coñecemento científico e tecnolóxico; as administracións públicas de apoio á investigación, o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación; as infraestruturas de soporte á innovación; ou as entidades financeiras e os provedores de servizos de apoio á empresa. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Vista a complexa interdependencia entre innovación, investigación e economía, a capacidade de innovación amosase como un dos factores clave para a mellora da competitividade</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: Arial;">. Tanto a investigación como a innovación son imprescindibles para unha sociedade baseada no coñecemento. A primeira aporta o coñecemento, mentres que a segunda aporta un beneficio económico para a sociedade.</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"> En rexións como a nosa, con estruturas de actividade económica de baixo nivel de innovación, debemos pensar que unha mellora nestes aspectos debera ser un elemento esencial de calquera estratexia de desenrolo económico. Decidindo en que aspectos podemos ser competitivos e en cales podemos ser innovadores, contemplando a necesidade da innovación dende a investigación básica á aplicada, por terse comprobado que a adopción de medidas para fomentar a innovación estimula o desenrolo económico e a mellora da calidade de vida das poboacións afectadas.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Canto gastamos en innovación?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Segundo os indicadores rexionais de innovación europeos para o ano 2009 (http://www.proinno-europe.eu), Galicia situase entre as rexións por baixo da media no relativo aos recursos e aos resultados obtidos valorados conxuntamente. No relativo ao gasto público e das institucións educativas e investigadoras atopámonos un 36% por baixo das rexións europeas máis innovadoras, que ven a ser un pouco superior á media das rexións españolas. Mentres que a diferenza atopase no relativo ao esforzo privado ou empresarial, vemos que en Galicia é inferior ao que realiza o sector público, e ao revés do que acontece noutras rexións, incluso dentro das españolas, baixase da media. Se falamos das pequenas e medianas empresas (pymes), o porcentaxe das que realizan prácticas innovadoras respecto ao total cae en Galicia ao 50% por baixo en innovación de produtos ou procesos en comparación as rexións máis innovadoras, as que neste dato se aproximan algunhas españolas como Cataluña, e no relativo ao marketing u organización so alcanzamos un 25% do que nesas rexións se inviste. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Con esta lectura a situación en canto a resultados do sistema galego de innovación non é positiva. Se o gasto público é un 36% máis baixo, o privado un 39%, e o número de patentes un 61% menor que o das rexións españolas con máis innovación, so Cataluña xa duplica o número de patentes galegos, e malia así é un 24% máis baixo que o dos países líderes na UE. Observamos que a eficiencia é baixa en relación ao investimento, datos que empeoraron dende 2008 segundo o INE. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">En troques os indicadores de facturación de novos produtos, así coma de emprego en industrias de media-alta tecnoloxía son algo mellores que os da transferencia, un 35% máis baixos que nas rexións máis innovadoras en facturación de novos produtos, e un 20% menor no emprego de media-alta tecnoloxía. O que se debe á presenza de empresas multinacionais que polo xeral non realizan en Galicia actividades internas de I+D. Explicando a nosa dependencia como usuarios de tecnoloxías alleas, mentres diminuímos a xeración das mesmas.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A inversión pública en actividades innovadoras que en 2008 alcanzaba 304 millóns de euros, reduciuse en 2009 en 12 millóns, mentres o esforzo das empresas se reducía en 297 millóns segundo os datos de esforzo en actividades de innovación do INE en 2009, publicados o pasado mes de decembro 2010 (48 millóns do gasto interno, e 249 do gasto non interno). Unha diminución que corta o aumento anual medio que ao longo da década 1995-2005 situárase no 9%, e que no 2007 chega ao ser do 23% en termos nominais.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"><br />
Se nos fixamos no gasto en I+D/PIB en Galicia, vemos que en 2009 diminúe ao 0,96% despois de incrementase ao 1,03% entre 2006 e 2007, aínda por riba do 0,89% <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">do</span></span> <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">PIB</span></span> de 2003-2005, e lonxe das <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">rexións españolas </span></span>máis innovadoras e do 4% dos países líderes en innovación en Europa.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"></b></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A distribución do gasto en I+D nos tres grandes sectores institucionais galegos (Empresa, Administración Pública e Ensino Superior) durante 2009 deixa ver que permanece estancado o volume de gasto en I+D executado polo sector público ao igual que o Universitario, e no sector empresarial apenas alcanza o 9,4% da cifra de negocio das empresas, que no conxunto de España chega a ser do 14,9%, menos da metade da media comunitaria. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Se falamos dun momento de crise no que se discute o cambio de modelo económico, vemos que a diferenza doutros países da UE, aquí na vez de estudar as necesidades do gasto en I+D e os sectores onde incrementalos, diminúe o gasto e non se produce reestruturación algunha que nos permita albiscar un futuro máis competitivo. O problema non é tanto que haxa poucos fondos para I+D, senón en como se gastan.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Cal é a capacidade innovadora galega?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">O informe <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">SISE</span></span>-2008 elaborado no 2010 pola <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Fundación Española para la Ciencia y la Tecnoloxía</i> (<span class="unknown"><span style="color: windowtext;">FECYT),</span></span> ofrece indicadores de produción científica de Galicia medidos polo número de documentos publicados segundo a base de datos <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">ISI</span></span>. Segundo estes datos temos para esa data que Galicia ocupa a quinta posición en numero de publicacións científicas <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">entre o total das</span></span> demais <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">rexións españolas</span></span>. Se ademais o comparamos á produción científica <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">ISI</span></span> e o gasto en I+D, Galicia presenta o menor gasto por documento científico publicado en revistas do <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">ISI</span></span>. O que a primeira vista podería facer pensar que os investigadores galegos son máis produtivos e eficientes, e con menos recursos producen maior número de resultados. As menores remuneracións poden ser outro factor explicativo, pero nese resultado pode influír tamén a estrutura de custos dos diferentes campos científicos e o maior peso relativo en Galicia da I+D universitaria, máis propensa <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">á</span></span> publicación que á transferencia, se comparamos os datos de publicacións co número de patentes obtidas polas tres universidades galegas e a súa aplicación posterior en produtos comercializados.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Como antes comentabamos ao observar a balanza comercial tecnolóxica vese que as exportacións de produtos de alta tecnoloxía segue sendo deficitaria, provocando dependencia exterior. Este desequilibro é resultado de múltiples causas que prenden as súas raíces na historia da industrialización española, no carácter centralista da configuración do sistema de I+D, da localización da industria e os servizos tecnolóxicos públicos, e na carencia dunha política ambiciosa de I+D durante as primeiras décadas da nosa autonomía. Todo iso repercute no reducido esforzo en I+D do sector empresarial e nunha política pública afastada da lectura global da potencialidade dos nosos recursos. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Os principais factores que están a dificultar as actividades de innovación entre as empresas galegas relaciónanse co aspecto financeiro da innovación (custo da innovación, falta financiamento externo e falta de fondos propios). Polo que se pode observar, os factores financeiros afectan en maior medida ás empresas innovadoras galegas que ás do resto de España. Outra importante barreira para estas empresas é o dominio do mercado por empresas xa establecidas.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Padecemos as consecuencias dunha longa etapa na que os recursos para I+D e innovación non eran prioritarios na estratexia de gasto do goberno <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">galego</span></span>, cun número moi grande de empresas con poucos asalariados e pouca capacidade de investimento en innovación, e co gasto máis elevado nunha investigación básica da que se aproveitan máis outros países que nos mesmos. Con estes precedentes, no futuro debera facerse unha mellor lectura das potencialidades desa gran masa de pequenos empresarios, e das posibilidades reais de usar o tecido investigador en relación á produtividade, albiscando novos nichos de mercado, para que a innovación impulse novas empresas con novos produtos que axuden a diminuír a nosa dependencia tecnolóxica.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Estase a desequilibrar a balanza cara ao lado da <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">i</span></span> minúscula?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A innovación está a gañar terreo a grandes pasos. De ser a <span class="unknown"><u><span style="color: windowtext;">i</span></u></span> minúscula (<span class="unknown"><span style="color: windowtext;">I</span></span> + <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">D</span></span> + <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">i</span></span> = Investigación, desenvolvemento e innovación) ten pasado a ser a protagonista das políticas emerxentes en ciencia e tecnoloxía, como o reflicten a Axencia Galega de Innovación e o Plan Galego de Innovación. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Tras constatar durante tempo a desproporción entre a produción científica das universidades galegas e a transferencia en forma de patentes, produtos e desenvolvemento de empresas, dá a impresión de que se quixese recuperar o tempo perdido a toda velocidade, co desenvolvemento de programas moi <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">focalizados</span></span> en innovación e transferencia tecnolóxica (con, por exemplo, importantes partidas presupostarías dedicadas á contratación de técnicos de transferencia e outras accións en innovación). Se ben a recompensa esperable desta política é un incremento do número de patentes e desenvolvemento empresarial, podería existir o perigo de descoidar a <u>I</u> maiúscula, a investigación.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Manter a bo ritmo a obtención de novos coñecementos é fundamental para favorecer a innovación, e obter estes novos coñecementos é un proceso caro, moitas veces longo e que debe alimentarse sen esperar moitas veces un retorno a curto prazo. Apostar por proxectos de investigación novidosos e arriscados é, igualmente, esencial.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Como se pode favorecer a innovación nas empresas?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Outra cuestión aberta é onde ten a innovación o seu lugar natural. Mentres que o coñecemento e as ferramentas para adquirilo están nos centros de investigación (en Galicia, fundamentalmente nas universidades), os problemas e necesidades de mellorar produtos e servizos coñécenos as empresas. En Galicia o 90% das empresas son Pemes e só o 0.1% das empresas presentan algunha actividade investigadora. Polo tanto parece imprescindible achegar grupos de investigación e tecido empresarial, ademais de potenciar tamén nas empresas a cultura innovadora. Os programas para incorporar investigadores ás empresas, como o Torres Quevedos, non parecen ter tido os resultados esperados. Cantos dos investigadores integrados continúan nas empresas? E, o que é máis importante, cantos levan a cabo un labor fundamentalmente investigadora nestas?. Probablemente o mecanismo máis axeitado para a nosa rexión deba ter en conta as características do tecido empresarial en Galicia, que só en casos raros está preparado para integrar a investigación na súa organización.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Deben ser os investigadores emprendedores?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: Arial;">Por outra banda hai unha sensación crecente de que se está a tratar de convencer a todos os investigadores para que fagan tamén innovación, integrando cada vez máis labores de transferencia no seu quefacer diario. Sendo tan necesario como é incrementar o gusto polo emprendimiento, parece ilóxico pretender que un bo científico sexa tamén un bo innovador ou emprendedor. Como se explicou no primeiro punto deste artigo, as actividades de investigación e innovación son diferentes, e no mundo superespecializado onde vivimos a diversificación implica unha perda de produtividade. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: Arial;">Os investigadores, en xeral, precisan poder concentrarse en resolver as preguntas de investigación, en desenvolver os experimentos necesarios para adquirir os novos coñecementos nun contexto libre de prexuízos, e este proceso pode verse prexudicado por criterios e obxectivos orientados a transferencia de dito coñecemento. O perfil psicolóxico do galego ven caracterizado pola responsabilidade, introversión, escepticismo, constancia, xenerosidade, niveis baixos de ego, e paciencia, amosando unha personalidade máis favorecedora cara a labor investigadora que cara ao emprendimento. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: Arial;">Algúns investigadores terán espírito emprendedor, e deste xeito xorden spin-offs, pero non é necesario nin sequera conveniente, que todo investigador estea dotado dun carácter emprendedor. Polo tanto, hai que desenvolver outras estratexias de relación entre a <u>I</u> de investigación e a <u>i</u> de innovación, e estas probablemente deban dirixirse a favorecer os convenios e proxectos colaboradores entre institucións públicas de investigación, ás que pertencerán os investigadores, e empresas que se encargarán da comercialización co apoio de xestores de transferencia.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Existe unha boa educación en innovación e transferencia?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: Arial;">Se o brazo executor da innovación radica nos modelos de innovación, incluíndo tanto a capacidade de planificación domo o deseño do proxecto, o motor da innovación está nas novas ideas. </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A creatividade é un ingrediente fundamental neste proceso, e só educando mentes creativas poderase fomentar a potencia innovadora dunha sociedade. O noso sistema educativo adoece, en todos os seus niveis, duns métodos baseados demasiado a miúdo na aprendizaxe pasiva, máis que na formulación e resolución de problemas. Isto enlaza con outro dos relatorios deste debate, a importancia de "Educar para emprender".<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"></b></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Representa o noso sistema de investigación un obstáculo para a innovación e transferencia?</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Galicia presenta unha porcentaxe de investigadores/persoal total superior á media comunitaria e española, ao contrario que no sector empresarial, cunha porcentaxe de investigadores/persoal total moi reducido.<i> </i>Se observamos a porcentaxe entre persoal (ou investigadores) en I+D/emprego total advírtese unha baixa proporción tanto de persoal total (0,75%) coma de investigadores (0,52%) destinados a labores de I+D. Ao comparar estes porcentaxes coa media da UE, observase que temos un nivel de custos medios inferiores porque o persoal de I+D manexa menos recursos e percibe menores remuneracións, menor cando nos referimos aos investigadores que cando nos referimos ao persoal total. O que non reverte en maior eficacia, senón nunha maior precariedade e inestabilidade no traballo dos investigadores, o que dificulta a planificación a longo prazo do sistema de investigación.<i></i></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Comparando os diferentes sectores institucionais observamos que o peso do persoal de I+D no sector empresarial é moi baixo, un terzo do total, e significativamente menor que o seu peso en termos de gasto, o que suxire que o persoal de I+D das empresas manexa máis recursos que os universitarios ou os do sector público. En comparación coa <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">UE</span></span> o sector empresarial é o que evidencia unha maior distancia, aínda que menor que en termos de gasto, o que parece indicar que o persoal de I+D das empresas galegas manexa proporcionalmente recursos moi inferiores aos dos seus homólogos europeos. O único sector en que Galicia presenta unha porcentaxe superior á media comunitaria é o universitario (particularmente no caso da categoría de persoal investigador); non acontece iso en termos de gasto, o que tamén revela que os universitarios galegos manexan menos recursos que a media comunitaria ou perciben remuneracións proporcionalmente inferiores.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: Arial;">Con estes datos o sistema de investigación en Galicia amosase moi ineficaz para o desenvolvemento de novas estratexias de relación I+D+i. Máxime se á precariedade e menor gasto recibido engadimos que as universidades contan cunhas estruturas arcaicas de goberno baseadas nos modelos universitarios clásicos (departamentos con elevados niveis de endogamia, intereses de poder en conflito cos intereses dos proxectos innovadores e de transferencia, obrigas docentes que impiden a dedicación que requiren os procesos de innovación, etc), con modelos de xestión centrados na investigación, e con investigadores que a miúdo temen compartir información competitiva coas empresas, e que en ocasións ofrecen produtos e servizos directamente ao cliente. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Para que o noso sistema de investigación non sexa un obstáculo para a innovación e transferencia,</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: Arial;"> as OPIs deberan converterse en “partners” fiables para as empresas, crear sinerxías, e non potenciais competidores desleais, e empregar modelos de xestión da innovación compatibles cos modelos de xestión empresarial. En definitiva, para que se incrementen e prosperen os convenios coas empresas hai que flexibilizar as políticas de persoal que distingan os roles do investigador e do innovador/emprendedor, as políticas de contratación de novo persoal investigador/innovador, e desenvolver novos instrumentos de financiamento (capital risco, <i>business angels</i>, fundacións, etc.) que aposten e faciliten o artellamento de proxectos de innovación relevantes.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Que outros factores afectan á efectividade dos investigadores dirixida á transferencia?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"><br />
O investigador non ten en xeral a transferencia integrada no seu quefacer rutineiro. É necesario ter en conta as motivacións dos investigadores. Ademais de razóns culturais e educativas para iso, que están a cambiar, se queremos que o investigador se implique máis en innovación e transferencia é fundamental tamén que se defina e se implemente unha carreira investigadora na que as accións de transferencia sexan recompensadas. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Isto non sucede así na actualidade, pois a produción científica medida polas publicacións segue imperando como parámetro para avaliar a carreira dun investigador. As teses doutorais requiren a publicación de artigos. É máis rendible para a carreira investigadora publicar artigos que desenvolver un invento ou contribuír á súa explotación por unha empresa. Sendo así, o investigador valora como un estorbo o tempo investido en cuestións relacionadas con innovación e transferencia. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Mentres o sistema de consolidación do emprego se basee, na maior parte dos casos, en méritos adquiridos a través da docencia, o investigador estará absorbido entre as súas clases, as súas publicacións e as oficinas de transferencia tecnolóxica, e o seu persoal e as actividades propostas por estes seguirán sendo alleas ao seu traballo cotiá. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">É preciso, en resumo, levar a cabo cambios profundos na carreira investigadora e na súa avaliación para motivar o investigador a colaborar regularmente coas empresas para conseguir innovación e transferencia.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">¿Existe un plan estratéxico ben definido en Galicia en relación coa innovación?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"><br />
Presentouse recentemente a posta en marcha da nova <span class="unknown"><span style="color: windowtext;">Axencia Galega de Innovación</span></span>, que formula como obxectivo fundamental reformar a xestión do coñecemento e priorizar a innovación empresarial, mover a I+D+i das OPIs á empresa e desenvolver ferramentas para medir os resultados. Un novo perfil de profesionais chamados a desempeñar un papel importante no novo modelo serán os xestores de innovación, coa visión posta en sistematizar a innovación como ferramenta de competitividade nas empresas. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A comunidade científica de Galicia está á expectativa, esperando coñecer de primeira man os detalles deste novo plan, consciente da importancia da innovación pero tamén esperando que se continúe co esforzo que se viñera realizando nos últimos anos en investigación.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">A oscilación á baixa en investigación e contratación (renovación) dos investigadores durante o 2010 corta o incremento no fomento da I+D. O recorte do gasto público a partir do ano 2009, limita ao volume de recursos e altera as prioridades e á continuidade dos instrumentos utilizados, en particular aos do sistema de innovación. O impulso dado estes últimos anos perderase de seguir coa diminución no gasto, e/ou non impulsar un modelo que cando menos permita coordinalo baseándose en criterios de produtividade. O novo plan debera ser sostido no tempo e requirirá de reformas estruturais para que o aumento de absorción de recursos se realice de forma eficiente, e as empresas adopten unha estratexia moito máis activa na realización de actividades de I+D. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: Arial;">O desexable sería ter programas ou plans a medio e longo prazo, similares os programas marco da UE, e que a súa execución fose independente da cor política do goberno, e dos prazos que marcan as lexislaturas.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Estivemos a construír unha economía asentada na especulación, a construción e a explotación intensiva dos nosos recursos naturais, e a crise obríganos agora a repensar o futuro sobre novas bases, situándonos fronte dunha economía cunha débil capacidade innovadora. Durante anos as Administracións Públicas descoidaron a asignación de recursos á I+D e a innovación. E mesmo nos anos nos que se incrementaron estes recursos, os resultados foron modestos, tanto polo feito de ter unha vida demasiado curta para producir efectos, como polo feito de tentar construír unha economía innovadora con accións sectoriais dende as direccións xenerais con competencias en I+D ou innovación. </span></div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Se estas accións non van acompañadas de cambios incitando ao investimento en actividades innovadoras e intensivas en capital humano de alta cualificación, é difícil que emerxa de verdade unha economía innovadora. Sen un cambio claro nese campo resultarán baleiras as chamadas ao desenvolvemento do espírito emprendedor, os posuidores de coñecemento e de ideas non poden converterse en emprendedores por moito voluntarismo que se lles inculque, se non hai recursos financeiros apropiados, e estes non aparecerán se os negocios están noutro tipo de actividades.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">Referencias bibliográficas.</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;">European Commission. Enterprise and Industry. "<a href="http://www.proinno-europe.eu/sites/default/files/page/10/07/I981-DG%20ENTR-Report%20EIS.pdf" title="I981-DG ENTR-Report EIS.pdf">PRO INNO Europe® Paper No. 15 'European Innovation Scoreboard 2009'</a>”.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"><a href="http://www.proinno-europe.eu/publications">http://www.proinno-europe.eu/publications</a></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt;">Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología (<span class="unknown"><span style="color: windowtext;">FECYT). “Informe SISE</span></span>. Análisis de las convocatorias del Plan Nacional 2008-2011, correspondiente al año 2008”. Madrid, 2010.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"><a href="http://icono.fecyt.es/contenido.asp?dir=05)Publi/AA)SISE">http://icono.fecyt.es/contenido.asp?dir=05)Publi/AA)SISE</a></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt;">Instituto Nacional de Estadística (INE). “Estadística de I+D 2009”. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span class="unknown"><span lang="GL" style="color: windowtext; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"><a href="http://www.ine.es/jaxi/menu.do?type=pcaxis&file=pcaxis&path=%2Ft14%2Fp057%2F%2Fa2009">http://www.ine.es/jaxi/menu.do?type=pcaxis&file=pcaxis&path=%2Ft14%2Fp057%2F%2Fa2009</a></span></span></div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt;">Sanz Menéndez, Luís (editor), Cruz Castro, Laura. “Análisis sobre Ciencia e innovación en España”. Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología (FECYT). Madrid, 2010.</span></div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt;"><a href="http://icono.fecyt.es/contenido.asp?dir=05%29Publi/AA%29ciencia">http://icono.fecyt.es/contenido.asp?dir=05%29Publi/AA%29ciencia</a></span></div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt;">Vence Deza, Xavier. “Sistema gallego de innovación y políticas de innovación: balance de una década”. Revista galega de economía, vol. 19, USC 2010</span></div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt;"><a href="http://www.usc.es/econo/RGE/Vol19_ex/castelan/art10c.pdf">http://www.usc.es/econo/RGE/Vol19_ex/castelan/art10c.pdf</a></span></div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Xunta de Galicia, Consellería de Innovación e Industria. “Plan Galego de Investigación, Desenvolvemento e Innovación Tecnolóxica (PGIDIT) 2006-2010”. Santiago de Compostela, 2006.</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"></span></div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><cite><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL;"><a href="http://www.octuga.es/html/documentos/PG2006_2010_gl.pdf">www.octuga.es/html/documentos/PG<b>2006_2010</b>_gl.pdf</a></span></cite></div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div>Tonihttp://www.blogger.com/profile/16456840791424494619noreply@blogger.com0Santiago de Compostela42.8804471 -8.546303399999942542.4515046 -9.0839688999999417 43.309389599999996 -8.0086378999999432tag:blogger.com,1999:blog-3254673774343757593.post-33634263433405234782011-09-15T07:59:00.001-07:002011-09-15T07:59:26.425-07:00EDUCAR PARA EMPRENDER<span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">Miguel Alonso Alonso, Tania Lado Insúa, Fernando Cela Díaz, </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL;">Xoana González Troncoso, Carmen Varela Castro, Andrea Pousada Casal. </span><br />
<span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL;"><a href="http://vimeo.com/17886239">http://vimeo.com/17886239</a></span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Nota: Estas liñas representan unha serie de ideas xurdidas de conversacións, reflexións e algunha lectura sobre un tema de especial relevancia para o desenrolo de Galicia, a educación do espírito emprendedor, pero do que ningún dos autores pode considerarse experto. O produto é resultado en gran parte das nosas experiencias como investigadores e profesionais galegos na diáspora, concretamente nos Estados Unidos, o país que é tradicionalmente considerado como o paradigma do emprendemento. </span></i></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: right;"><br />
</div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: right;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">¿Qué</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #2f2f31; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">sería</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #2f2f31; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">da</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #2f2f31; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">vida</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #2f2f31; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">se</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #2f2f31; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">non</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #2f2f31; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">tivésemos o</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #2f2f31; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">valor</span></i></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: right;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #2f2f31; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">de</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #2f2f31; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">tentar</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #118129; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">algo</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #118129; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 24.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">novo? (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 20.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Vincent Van Gogh</span></i><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 20.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">)</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"></span></i></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: right;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">A educación é un factor moi importante no desenrolo do espírito emprendedor dun individuo, pero debe entenderse nun contexto amplo e de influencias complexas. Máis aló dos centros docentes, a educación que ten lugar no núcleo familiar é crítica (estímase que ata un 60% dos emprendedores en España teñen un pai ou nai autoempregados). Ademais, outras influencias como os círculos sociais, os medios de comunicación, o pulso da vida nas cidades e pobos, e o contexto económico, social e político tamén son determinantes. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">A manifestación de condutas emprendedoras nunha sociedade depende fundamentalmente da óptima interacción de tres factores: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">individual</i>, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ambiental</i> e <i style="mso-bidi-font-style: normal;">situacional</i>. Nas liñas seguintes repasamos algúns aspectos destes tres factores que poden ter relevancia para promover o espírito emprendedor no ámbito educativo en Galicia. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">O factor individual: ¿temos os galegos unha mentalidade emprendedora?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Para respostar a esta pregunta é necesario coñecer qué define ó emprendedor como individuo. Nas últimas décadas se realizaron varios traballos nesta dirección, sobre todo baixo un enfoque psicolóxico e co estudio da personalidade humana baseada na análise de factores, como por exemplo o </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">modelo dos cinco</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> grandes<span style="mso-bidi-font-weight: bold;"> (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Big Five</i>) de McCrae e Costa, 1987. As conclusións destes traballos apuntan a que</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> a personalidade do emprendedor combina altas puntuacións nas dimensións de “responsabilidade” (determinación, autodisciplina) e “apertura mental” (imaxinar ou aceptar novas ideas e experiencias), con niveis baixos de “neuroticismo” (inestabilidade emocional, tendencia á inseguridade) e “amabilidade” (preocupación e sensibilidade para cos outros e as súas necesidades). Estas características contrastan, alomenos en parte, coa inseguridade e baixa propensión a aceptar o novo e arriscado que tipicamente se atribúen á idiosincrasia galega, consideradas resultado histórico da dispersión da poboación e as adversidades do clima . </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Galicia e, sobre todo, o rural galego son referidos en textos literarios cun trasfondo psicolóxico de envexa, desconfianza, superstición e nostalxia. Debido á limitada información rigorosa sobre o tema, é difícil determinar canto disto é –ou era- real e a proporción de ficción literaria. En calquera caso, existen claras evidencias de que a Galicia contemporánea, polarizada máis que nunca en centros urbanos, está cada vez menos ancorada estrutural e mentalmente ó campo. Estudios de estereotipos realizados nas décadas pasadas no resto de España poñen de manifesto que entre os factores cos que se categoriza á xente galega fora das nosas fronteiras están a responsabilidade, capacidade de traballo, a benevolencia e a capacidade de sufrimento, pero tamén se nos segue a definir como pechados, supersticiosos e desconfiados. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Estudios sociolóxicos recentes suxiren un alto nivel de autoestima nas nosas cidades, e un progresivo aumento da </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">modernización da cultura urbana galega. Unha enquisa de Sondaxe realizada a finais do 2000 </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">revela unha representación significativa da tipoloxía social de xoves dinámicos, que ocuparían un 17,4% da poboación das cidades galegas. Estes xoves dinámicos caracterízanse por ser abertos e independentes, </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">buscando a autorealización, a liberdade e a independencia persoal, pero sen que sexa a expensas de perder o compoñente de disfrute na vida. Ademais, este subgrupo de xoves caracterízase por</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">darlle menos importancia ó traballo e ós cartos que as xeracións previas. </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Esa combinación de </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">valores, crenzas e comportamentos</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> non semella ser a máis óptima para o xurdimento de actividades emprendedoras, pero en calquera caso supón unha aproximación diagnóstica á realidade na que basear futuros análises e actuacións. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">¿Cómo son os emprendedores no noso entorno? </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">Desde o punto de vista psicolóxico, </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">nunha enquisa que comparou a opositores e emprendedores españois pode estenderse o dito anteriormente. Os emprendedores</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 13pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;"> </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">teñen máis autoconfianza e percepción de control sobre o seu destino, toman máis decisións, aceptan mellor o risco -sempre que sexa moderado-, perseguen metas máis claras, son máis individualistas, enérxicos e dominantes, teñen un mellor concepto de si mesmos, utilizan un razoamento analítico por medio da lóxica, están desconformes coa rutina, non buscan acomodarse ó mundo, e non establecen vínculos afectivos e lealdades moi fortes. Segundo o </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">informe executivo do Global Entrepreneurship Monitor (GEM 2008), o perfil actual do emprendedor galego é o de un home d</span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">uns 40 anos que vive no entorno urbano. Só un 15% das accións emprendedoras galegas se levan a cabo nas áreas rurais.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">O ambiente para emprender en Galicia: barreiras a superar</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">As barreiras que frean o desenrolo do espírito emprendedor nunha sociedade son fundamentalmente de tipo regulatorio, financieino e sociocultural. De todas elas, as barreiras socioculturais son especialmente relevantes e quizais as máis difíciles e lentas de cambiar. Os rasgos socioculturais dun pobo vense reflexados nunha serie de actitudes, valores e crenzas que poden impedir ou facilitar a promoción, mantemento e reforzo da innovación e o emprendemento, afectando tamén ós aspectos educativos. No caso concreto de Galicia, o compoñente sociocultural é hostil de cara ó emprendedor. Tende a existir unha aversión social ó risco e baixa tolerancia a erros, que se transfire ó alumnado, ó seu entorno social inmediato (familia, amigos), ás institucións educativas, ás empresas e á sociedade en xeral. Abunda unha percepción fatalista, de falta de control sobre o propio destino (chegando ás veces á desesperanza), combinada con baixa confianza e estima cara as institucións. Por outra banda, téndese a buscar a estabilidade como forma desexada de vida. O modelo de éxito en moitos casos está baseado nunha concepción miópica da vida, onde o ideal é conseguir reforzos con pouco traballo, e sen que este interfira cun venerado –e ás veces aditivo- culto ó disfrute. Hai tamén unha arraigada primacía da igualdade sobre a liberdade, que a cotío ocasiona malentendidos. Por exemplo, no caso das relacións profesionais ou as interaccións entre o mundo académico e o empresarial, calquera iniciativa que achegue intereses privados e incentivos económicos para explotar o coñecemento –que é a base da transferencia de tecnoloxía-, tende a valorarse negativamente e con desconfianza, hasta o punto de ser percibida como un sinal de arrogancia por parte de quen o intenta, e unha firme ameaza de usurpación da Institución, que -se asume- debe manterse igualitaria e proteccionista. En consecuencia, a academia tende a ollar á industria e ós seus motivantes comerciais e económicos con recelo, e esta última non adoita depositar a súa confianza na universidade para atopar solucións prácticas, rentables e dinámicas ós seus problemas. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Hai actitudes, crenzas e percepcións de orixe sociocultural que deberían ser superadas, ou polo menos autoanalizadas, para facer máis doado o progreso, a innovación e o desenvolvemento dunha cultura empresarial forte en Galicia. Estas influencias de índole social sobre o comportamento ocorren ademais de xeito moi inconsciente, e desencadean reaccións fundamentalmente automáticas, en base á análise rápida da realidade e ó cotexo inmediato cos esquemas adquiridos ó longo da vida. Cambiar todos estes condicionantes socioculturais plantexa innumerables retos prácticos. Por exemplo, un aspecto a ter en conta é o feito de que Galicia é das comunidades con máis alta porcentaxe de funcionarios en España, en torno ó 23% (en 2010). A maior abundancia de traballadores dependentes de institucións, menor probabilidade de exposición social a experiencias de emprendemento. Noutras palabras, na nosa terra, máis que noutros lugares avantaxados de España, é máis fácil ter coñecidos ou amigos funcionarios, o que reforza aínda máis a situación de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">status quo</i> desas opcións profesionais baseadas na dependencia. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; tab-stops: 28.0pt 56.0pt 84.0pt 112.0pt 140.0pt 168.0pt 196.0pt 224.0pt 252.0pt 280.0pt 308.0pt 336.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; tab-stops: 28.0pt 56.0pt 84.0pt 112.0pt 140.0pt 168.0pt 196.0pt 224.0pt 252.0pt 280.0pt 308.0pt 336.0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Como resultado da adversidade do entorno sociocultural galego para o emprendemento, moitos optan por marchar antes que ceder e adaptarse. É ben coñecido o éxito da xente galega no exterior, o que confirma que en Galicia a material prima –a individualidade- é moi boa, pero falla o entorno. Nunha reseña histórica sobre a constitución da Casa de Galicia de Nova York pódese ler unha descrición moi ilustrativa neste senso sobre os seus fundadores, galegos emigrados a América nos anos 40: </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: ES; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">“[…] p</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: ES; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">ertenecían a una generación extraordinaria […] no cabe duda de que las personas que huyeron de Galicia eran los buscavidas, arriesgados, emprendedores y no conformistas, precisamente aquellos individuos que en un ambiente libre forman parte del núcleo que la suele dar una vitalidad esencial a la cultura y economía de una nación. La prueba del potencial innato de los inmigrantes gallegos, muchos de ellos campesinos y jornaleros que se vieron obligados a abandonar Galicia, generalmente sin oficio o una educación adecuada, se llegó a ver, si no en sus acontecimientos, sí en el éxito de los hijos y nietos que supieron aprovechar las generosas oportunidades de la nación anfitriona. Fue esta clase de gente, hombres y mujeres inteligentes todos ellos corno diamantes sin pulir, que levantó una de las grandes instituciones étnicas de Nueva York, Casa Galicia[…]”</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">. </span></i><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Na actualidade a realidade de Galicia é similar, miles de xoves galegos -probablemente os que teñen un perfil psicóloxico máis emprendedor- vense obrigados a deixar a terra cada ano en busca de lugares máis receptivos á sua visión da vida e ás súas inquedanzas profesionais.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Cara o futuro: ¿signos de mellora?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">A pesar de todos estes obstáculos, e reflexo do espírito profundamente arraigado de supervivencia da nosa terra, Galicia ten unha gran potencialidade de xerar emprendemento. Episodios tan diferentes da nosa historia como a xestación do mito de Santiago de Compostela, nos séculos VIII, IX, o mito celta, o legado da comunidade galega no exterior ou, máis recentemente, o fenómeno de Inditex, poden inspirarnos a imaxinar onde poderíamos chegar se canalizásemos de xeito adecuado todo o potencial<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>creativo e innovador da nosa terra. O cambio da valoración e recepción do emprendemento é esencial para facilitar a implantación de iniciativas en Galicia e sacar proveito do talento individual da nosa terra.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Segundo o informe GEM 2008, </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">na nosa terra </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">a inmensa maioría da poboación non </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">recibiu ningún tipo de formación específica para emprender na educación primaria/secundaria (</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 9.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">87,08%), nin posteriormente (86,05%). Sen embargo, as cousas están a cambiar. </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Nos últimos anos aumentaron enormemente os esforzos para promover o espírito emprendedor no ámbito educativo, sobre todo no sistema universitario galego. As nosas universidades organizan regularmente concursos de empresarios, competicións de ideas, premios para proxectos innovadores, conferencias de emprendedores, etc. As incubadoras/viveiros de empresas esténdense pola nosa xeografía e cada vez están máis presentes nos campus. A USC ven de inaugurar o edificio Emprendía, un novo espazo que ten como obxectivo promover o intercambio intenso entre a investigación e a innovación compartindo o mesmo teito. Na Universidade de Vigo, a Cátedra Bancaja Xoves Emprendedor@s ven de cumprir dous anos. Estas e outras iniciativas complementan a outras xa existentes por parte de institucións consolidadas, como FEUGA (Fundación Empresa-Universidade Galicia), os paquetes económicos do IGAPE (Instituto Galego de Promoción Económica) da Xunta de Galicia, e outras organizacións (bancos, caixas de aforro, o Consorcio Zona Franca de Vigo, etc). Un programa prometedor desde un ángulo diferente é o Erasmus for Young Entrepreneurs, que comenzou en 2009 e que pode permitir a xoves galegos vivir nunha realidade sociocultural diferente á nosa, coa posibilidade de aprender novas estratexias para superar as barreiras do noso entorno e fomentando unha vocación internacional entre os xoves desde cedo. Con todo, a pesar destes cambios substanciais, non atopamos datos que suxiran evidencias de avaliación e seguimento de preto destes procesos. Sería necesario facer estudios detallados para identificar e monitorizar a evolución dos factores socioculturais relacionados coa xeración de emprendedores. Isto sería un paso fundamental para garantir o éxito da implantación de estratexias específicas para o futuro nosa terra. Ademais, hai poucas accións nos niveis máis elementais do sistema educativo. </span><span lang="GL" style="color: #1a1818; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">As experiencias en etapas precoces poden axudar ó fomento do espírito emprendedor, favorecendo a adquisición de habilidades, coñecemento, valores e actitudes positivas cara o autoemprego e a creación empresarial. En xeral, o enfoque educacional requirido é diferente da abordaxe tradicional (Táboa 1). </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">O establecemento de medidas estruturais e de apoio financieiro debe complementarse con estratexias de promoción do autoemprego como forma atractiva e viable de desenrolo profesional.</span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;"> </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">O fluxo básico do proceso empresarial </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">(Táboa 2)</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> abrangue </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">un compoñente de percepción de desexabilidade, que está moi ligado a factores socioculturais. É preciso realizar actuacións dirixidas neste sentido.</span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Estratexias xerais para mellorar o entorno galego cara a xeración de emprendedores, con énfase na educación:</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><ul style="margin-top: 0cm;" type="disc"><li class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo3; mso-pagination: none; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Analizar as circunstancias e características específicas de Galicia, a través da avaliación e do seguimento regular do emprendimento, os resultados da iniciativas en curso e a súa interacción co sistema educativo. Fomentar o intercambio entre as distintas partes interesadas, posibilitando a aprendizaxe e realizar esforzos coordinados e eficientes.</span></li>
</ul><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><ul style="margin-top: 0cm;" type="disc"><li class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo3; mso-pagination: none; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Aumentar a visibilidade dos empresarios e emprendedores de Galicia como modelos positivos e aumentar o seu prestixio social para facilitar a aparición de vocacións emprendedoras entre os xoves.</span></li>
</ul><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><ul style="margin-top: 0cm;" type="disc"><li class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo3; mso-pagination: none; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Informar, educar e, sobre todo, inspirar ós mozos e mozas de Galicia. Estimular e fortalecer a exploración e a curiosidade en xeral e, en concreto polo mundo empresarial, e ofrecer oportunidades para experimentar e descubrir situacións e escenarios próximos á realidade. Introducir ó alumnado ós procesos de comercialización do coñecemento e da tecnoloxía.</span></li>
</ul><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><ul style="margin-top: 0cm;" type="disc"><li class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo3; mso-pagination: none; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Inculcar o espírito emprendedor dende cativos. Fomentar a independencia e o autoemprego como opción de carreira atractiva e reforzar a vocación de liderazgo entre os estudantes.</span></li>
</ul><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><ul style="margin-top: 0cm;" type="disc"><li class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo3; mso-pagination: none; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Establecer programas, políticas e redes sociais para promover as interaccións entre escolas, empresas e sociedade en xeral.</span></li>
</ul><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><ul style="margin-top: 0cm;" type="disc"><li class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo3; mso-pagination: none; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Promover a internacionalización e a participación do sector privado e do público en xeral no proceso de educación para emprendedores. Estes factores tamén poden axudar a garantir o mantemento das iniciativas empresariais emerxentes na universidade.</span></li>
</ul><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><ul style="margin-top: 0cm;" type="disc"><li class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo3; mso-pagination: none; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Fortalecer ós grupos con menor iniciativa para o emprendemento e a empresa con actividades educativas dirixidas (por exemplo, para as mulleres e os residentes en áreas rurais).</span></li>
</ul><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Cinco ideas concretas para aumentar o emprendemento en Galicia a nivel educativo </span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">A globalización e un concepto que leva a grandes malentendidos dado que en xeral se usa o termino para considerar un único mercado mundial. Esta idea é errónea, en realidade as multinacionais de máis éxito adaptan os seus produtos ó mercado local e rexional, non só en base á lexislación vixente na zona, senón tamén en base á súa realidade sociocultural (Rugman 2006). As ideas que aquí propoñemos son unha adaptación á sociedade galega.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">CONCURSO CINCUENTA: Creación dun concurso anual para os empresarios galegos como unha plataforma que integra educación, innovación e empresa, baseada na simulación práctica. </span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">¿Qué fai un emprendedor en Galicia cando ten unha idea pero non ten os cartos para realizala? Por desgraza esta situación non parece ser demasiado común, ben sexa por falta de ideas innovadoras a desenrolar ou máis probablemente porque a maior parte delas non chegan nin a ser comentadas por medo ó rexeito. Cando un emprendedor ten unha idea en Galicia, ten que recorrer en xeral a fondos propios privados para a súa realización e nalgúns casos pode acceder a axudas do estado. Precisamos da xeración dun entorno no que non só se poidan comentar abertamente as ideas, senón chegar a un desenvolvemento económico que as impulse ó mercado. Unha persoa que ten unha idea innovadora debería de ser en principio alentada a ter máis e non sumida nunha mediocre negatividade que a desalente tan pronto como expresa esa idea. Non todas as ideas que a sociedade galega ten e vai ter nos vindeiros anos van a ser comercializables, tampouco todas as patentes rexistradas chegan a converterse en produtos, pero unha porcentaxe desas ideas poden chegar a ser produtos estrela dun mercado anteriormente inexistente.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Plantexamos a organización dunha competición estilo á organizada polo Massachusetts Institute of Technlogy (MIT100K) </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">(<a href="http://www.mit100k.org/">http://www.mit100k.org/</a>). </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Propoñemos a implicación de capital privado e exclusivamente coa participación de xurados do mundo real innovador e empresarial. O xurado seleccionador debe cumprir unha serie de requisitos: ser ou ter sido o director dunha empresa de éxito en Galicia, que a súa empresa sexa unha das entidades privadas colaboradoras nos fondos do concurso e que a empresa non dependa nin teña dependido en absoluto de fondos públicos. Este concurso non debe estar limitado a un rango de idades e non debe de predeterminar o nivel de estudios dos candidatos. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">A competición se desenvolverá en etapas, ó longo de 6 meses, coa presentación pública dos equipos, as súas ideas, plans de empresas, simulación de escenarios etc. Este concurso precisa ter unha forte énfase sobre o proceso e basearse na práctica, de xeito que o alumno experiencie unha proximidade coa realidade e desenvolva conexións reais co mundo empresarial que garantan a continuidade e a creación de novos proxectos. No desenrolo da idea se promoverán as ideas creativas, a importancia que o produto terá para o individuo ou a sociedade en xeral, a multidisciplinaridade do equipo de traballo e o espírito de equipo. Para a presentación dunha idea a concurso se esixirá un plan e un desenrolo conceptual da idea e un plan e análise das seguintes fases que non deben superar o custe de 50.000 euros (a non ser que se declaren outras fontes de capital) que o concurso require. No caso de que a idea sexa o desenvolvemento dun produto o premio do concurso se destinará maioritariamente a cubrir gastos do deseño a nivel de sistema e o deseño detallado do produto, o seu testado e refinamento (incluíndo prototipado) e finalmente ó desenrolo do sistema de produción e manufacturado do produto. Todas estas fases deben de estar consideradas na proposta. No caso de que a idea sexa relativa o desenrolo dun servizo o premio poderá destinarse a cubrir salarios, instalacións e marketing do servizo durante un período de tempo acordado entre o equipo que presenta a idea e o xurado. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">No proceso de selección da mellor idea para o “Concurso 50” hai que considerar, non so o marketing, deseño e análise do manufacturado do produto que o equipo propón, senón tamén cinco aspectos fundamentais de deseño para o éxito de un novo produto (Ulrich e Eppinger, 2008):</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 74.25pt; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list 74.25pt; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-family: Wingdings; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-fareast-font-family: Wingdings;"><span style="mso-list: Ignore;">§<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Calidade do produto/servizo. Verase reflexada no prezo que o consumidor está disposto a pagar por ese produto/servizo.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 74.25pt; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list 74.25pt; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-family: Wingdings; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-fareast-font-family: Wingdings;"><span style="mso-list: Ignore;">§<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Custe do produto/servizo. Será o factor determinante do beneficio que a empresa obteña.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 74.25pt; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list 74.25pt; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-family: Wingdings; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-fareast-font-family: Wingdings;"><span style="mso-list: Ignore;">§<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Tempo de desenvolvemento. O tempo que o equipo seleccionado tardou en desenrolar o produto vai a determinar a súa capacidade de competencia en desenrolos tecnolóxicos. O tempo de retorno do capital invertido tamén vai a ser unha parte determinante no éxito da empresa. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 74.25pt; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list 74.25pt; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-family: Wingdings; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-fareast-font-family: Wingdings;"><span style="mso-list: Ignore;">§<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Custe do desenrolo. O custe do proceso de desenvolvemento do produto e unha parte importante da inversión inicial.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 74.25pt; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list 74.25pt; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-family: Wingdings; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-fareast-font-family: Wingdings;"><span style="mso-list: Ignore;">§<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Capacidade de desenvolvemento. É preciso avaliar a capacidade da nova empresa para competir en futuros proxectos en base o desenvolvemento do proxecto inicialmente proposto no concurso.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">E importante a creación dun proceso de <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">avaliación</b> do “Concurso 50” e da súa repercusión na sociedade. Para isto propoñemos un sistema de reconto do número de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">startups</i> xeradas no proceso e un análise da facturación cumulativa dos produtos/servizos xerados.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">ESTRATEXIA TEG: Transmisión mediática dos Emprendedores Galegos (TEG) de éxito para aumentar o seu prestixio social e promover actitudes, crenzas e comportamentos favorables para o espírito emprendedor. </span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Ademais da habitual presenza en xornais e información, propoñemos diversas accións específicas no ámbito dos medios de comunicación. Por unha banda, a realización dunha iniciativa semellante ás conferencias TED </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt;">(<a href="http://www.ted.com/">http://www.ted.com/</a>) </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">centradas na innovación e emprendemento en Galicia. Estas conferencias pódense transmitir en horario escolar durante a semana para promover o seu uso en programas académicos a varios niveis. Esta iniciativa pretende achegar o mundo da empresa principalmente ós rapaces de secundaria. Tamén propoñemos a produción anual dun documental con experiencias persoais de emprendedores galegos que podería difundirse tanto nas escolas como nas televisións locais e na TVG no caso de que estivesen interesadas. Por outra banda, suxírese a creación de concursos de televisión para estudantes universitarios e de secundaria onde os equipos compitan no desenvolvemento e implementación de proxectos innovadores. Neste entorno tentaríamos fomentar o chamado “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">action learning</i>” (Boulden 2006) nos estudantes, isto é,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>incitando á creación dunha figura emprendedora que non só se base no desenrolo de capacidades de xestión senón que valore unha aprendizaxe básica mediante a experiencia e o desenrolo da capacidade de basearse neste coñecemento básico para enfrontarse a problemas que están nos límites do seu coñecemento e así continuar aprendendo no proceso. Sadler (2006) propón que hai dúas formas de capturar talento para a empresa: o “recrutamento por viveiros de talento” (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">nursery recruitment</i>), e o “recrutamento de talento por transplante” (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">transplanting recruiting</i>). Esta proposta intenta achegarse a creación de emprendedores dende idades tempranas no que sería un “recrutamento por viveiros de talentos”. Esta iniciativa usa o potencial xa presente na sociedade<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e apóiao para o máximo desenrolo das súas aptitudes. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">¿Qué pasaría se nos como sociedade premiásemos e recoñecésemos os nosos emprendedores? Propoñemos un recoñecemento da figura do emprendedor-innovador na vida diaria mediante o nomeamento de rúas, prazas, institucións, día do emprendedor, etc. Está demostrado que o recoñecemento dunha figura dentro dunha empresa potencia un mellor desenrolo da empresa e un incremento nos beneficios da mesma (Bowen 2006). </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">O proceso de <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">avaliación</b> desta iniciativa basearase no número de asistentes ás charlas e no número de visitas que reciba a páxina web do TEG. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">PROXECTO ÓSMOSE: Promover a osmose na universidade, coa creación de espazos abertos e informais de aprendizaxe interdisciplinar creativo. </span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Crear espazos que favorezan a converxencia de estudantes de diferentes disciplinas, de modo informal, relaxado, onde podan realizar reunións, mesas redondas e seminarios, pero onde tamén se poda ir comer, falar, tomar café, etc. (un <i style="mso-bidi-font-style: normal;">terceiro espazo</i> para universitarios). Estes sitios poderían integrar iniciativas existentes das actividades académicas, tales como asociacións de ex-alumnos, radio, televisión universitaria, etc. e servir así para coordinar asociacións con institucións extra-universitarias e iniciativas globais, como <a href="http://www.pecha-kucha.org/">http://www.pecha-kucha.org/</a> Estes espazos creativos fomentarían as sinerxías, sendo así sementes para o desenvolvemento de ideas e proxectos innovadores. Para atraer e conservar os mellores cerebros é preciso ter un entorno creativo e innovador no que se sintan cómodos e apreciados para desenrolar a súa labor. O proceso<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de atraer talentos recoñecidos chámase “recrutamento de talento por transplante” e complementa o “recrutamento por viveiros de talento” plantexado na iniciativa anterior. Aínda que o salario e importante na hora de decidir o lugar de traballo ou a empresa, a xente con talento, e en xeral os emprendedores, valoran de forma significativa a motivación e a efectividade da institución ou empresa na que traballan (Sadler 2006). </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">É preciso dotar ás universidades de máis canles de comunicación entre escolas e premiar as estratexias colaborativas. Na universidade galega, coma en moitos outros casos, o potencial está presente, pero tremendamente desaproveitado. Moitas veces miramos ó exterior asombrados polo que se fai en Estados Unidos ou noutros puntos de Europa ou España e non somos conscientes do que fai no laboratorio do lado, ou do que se podería facer en colaboracións interdisciplinares dentro da mesma universidade. Unha iniciativa exitosa nese sentido que se está a por en marcha aquí é o Harvard Catalyst: <a href="http://catalyst.harvard.edu/">http://catalyst.harvard.edu/</a>, que funciona como un organismo articulador de grupos de investigación dentro da mesma universidade de cara a innovar e realizar traballos multidisciplinares. Tamén sería importante a creación de laboratorios de converxencia, entendidos coma espazos interdisciplinares de traballo que permitan a xente con inquedanzas nun tema traballar en proxectos conxuntos e organizar eventos – na liña de, por exemplo, DogPatch Labs en EEUU, Garage Lab en Arxentina, ou as conferencias improvisadas vía Meetup. As universidades galegas (Coruña, Santiago e Vigo) precisan evolucionar cara á unificación nunha única Universidade Galega para optimizar recursos e facilitar a interacción da masa crítica.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">A <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">avaliación</b> deste tipo de iniciativas pasa polo reconto de startups/proxectos residentes e o número de actividades organizadas en conxunto.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">PROXECTO VIVEIRO ou AULAS EXTENDIDAS: Cambiar o paradigma educativo: do coñecemento á práctica, promovendo a aprendizaxe baseada en problemas, estudos de casos e situacións reais coa mediación de innovadores.</span></i><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">O ensino en Galicia tende a ser moi teórico. Con este proxecto intentamos cunha aproximación diferente o desenvolvemento dos “viveiros de talento” (Sadler 2006), creando ambientes ideais para a innovación e o desenrolo de ideas nun entorno previo á saída ó mundo laboral. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Propoñemos a creación dun corpo de educadores, facilitadores e orientadores cunha acreditación baseada exclusivamente en méritos de innovación e emprendemento, independentemente da súa formación académica. O seu rol sería unicamente axudar ós alumnos a descubrir por si mesmos. Facilitaríase a súa entrada no sistema de ensino a través de talleres, seminarios, discusións de casos prácticos, actividades extraescolares, etc. Ex-alumnos das universidades galegas poderían plantear problemas reais da industria que permitan a grupos de estudantes traballar de xeito máis cercano á empresa por un período curto de tempo (~4 semanas). Os estudantes serían considerados membros integrais do equipo da empresa, recibindo crédito académico a cambio, pero non necesariamente compensación económica. Esta iniciativa desenvolveríase no plan de estudos e tamén no seo de sociedades ou clubs de mozos emprendedores, dende a escola secundaria á universidade. Ó mesmo tempo, os educadores poderían actuar como enlaces para as empresas que ofrecen estancias prácticas e como caza-talentos, beneficiándose tamén desta interacción. Esta iniciativa poderíase facer en centros industriais, tecnolóxicos e empresas.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">A <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">avaliación</b> desta iniciativa precisa un reconto do número de proxectos realizados e un seguimento por enquisas da satisfacción tanto dos estudantes como das empresas. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">ACORDOS INTERNACIONAIS: <span class="hps">Creación</span> <span class="hps">de</span> acordos <span class="hps">institucionais</span> <span class="hps">coas</span> <span class="hps">principais</span> <span class="hps">universidades</span> <span class="hps">para</span> <span class="hps">acceder a</span> <span class="hps">canles</span> <span class="hps">de</span> <span class="hps">excelencia</span> <span class="hps">internacional</span>.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span class="hps"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Propoñemos</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"> <span class="hps">a</span> <span class="hps">creación</span> <span class="hps">de</span> <span class="hps">acordos</span> <span class="hps">en</span> <span class="hps">sectores</span> <span class="hps">estratéxicos</span> <span class="hps">coas</span> <span class="hps">principais</span> <span class="hps">institucións</span> <span class="hps">internacionais</span> <span class="hps">para mellorar</span> <span class="hps">a</span> <span class="hps">competitividade</span> <span class="hps">e</span> <span class="hps">as</span> <span class="hps">cuestións</span> <span class="hps">educativas relacionadas</span>. Este tipo de acordos permitirían a mobilidade temporal de estudantes e docentes e a interacción en proxectos conxuntos. O capital humano é un dos máis estudados e dificilmente comprendidos valores para as empresas actuais. Se considera capital humano á suma total da intelixencia do individuo baseada nas súas habilidades, entrenamiento e experiencia educacional ó largo da súa vida (Gordon 2006). O capital humano en Galicia poderíase aproveitar e desenrolar en maior medida fomentando a interacción con centros punteiros internacionais. A sinerxía para proxectos conxuntos e formación dos nosos universitarios podería elevar o recoñecemento das nosas universidades a outro nivel. Algúns <span class="hps">exemplos</span> <span class="hps">en</span> <span class="hps">España son</span> <span class="hps">o</span> <span class="hps">MIT</span><span class="atn">-</span>Zaragoza <span class="hps">Internacional</span> <span class="hps">Logistics</span> <span class="hps">Program</span>, o acordo do <span class="hps">Hospital</span> <span class="hps">de</span> <span class="hps">Valdecilla</span> <span class="hps">coa</span> <span class="hps">Harvard</span> <span class="hps">Medical</span> <span class="hps">School</span> <span class="hps">para</span> <span class="hps">tecnoloxías</span> <span class="hps">de</span> <span class="hps">simulación</span> <span class="hps">médica</span>, <span class="hps">o</span> <span class="hps">convenio</span> <span class="hps">do equipo</span> <span class="hps">de</span> Ferrán Adrià <span class="hps">con</span> <span class="hps">Harvard</span> <span class="hps">para desenvolver</span> <span class="hps">novas</span> <span class="hps">texturas</span> <span class="hps">e</span> <span class="hps">materiais</span> <span class="hps">na</span> <span class="hps">cociña</span> <span class="hps">ou,</span> <span class="hps">a nivel</span> <span class="hps">estatal</span>, <span class="hps">os</span> <span class="hps">acordos</span> <span class="hps">de</span> <span class="hps">Portugal</span> <span class="hps">co</span> <span class="hps">MIT</span>, <span class="hps">Harvard</span> <span class="hps">Medical</span> <span class="hps">School</span>, <span class="hps">University</span> <span class="hps">of</span> <span class="hps">Texas</span><span class="atn">-</span>Austin <span class="hps">e</span><span class="atn"> </span>Carnegie-<span class="hps">Mellon</span>.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Bibliografía clave consultada:</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Álvarez, D. Galegos na diáspora </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">1989-2009.</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> Xunta de Galicia. 2009. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Boulden G. 2006. Action Learning. . En Business the Ultimate Resource por Goleman D. A & C Publishers Ltd. 2006, 2ª edición. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Bowen R.B. Making recognition and rewards a “Whole-Person” Experience. En Business the Ultimate Resource por Goleman D. A & C Publishers Ltd. 2006, 2ª edición. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Chacón Fuertes F.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Estereotipos regionales de los madrileños. </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: #535353; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">Papeles del Psicólogo</span></i><span lang="GL" style="color: #535353; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;"> 1986;25 Mayo.</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Consortium for Entrepreneurship Education. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">National Standards of Practice for Entrepreneurship Education</i>. <u><a href="http://www.entre-ed.org/">http://www.entre-ed.org/</a></u></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 30.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Faro de Vigo. Galicia tiene 10.600 empleados públicos más que en 2009 y representan ya el 23% de los asalariados. 20/12/2010.</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;"><a href="http://www.farodevigo.es/galicia/2010/12/20/galicia-10600-empleados-publicos-2009-representan-23-asalariados/501938.html">http://www.farodevigo.es/galicia/2010/12/20/galicia-10600-empleados-publicos-2009-representan-23-asalariados/501938.html</a></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-prop-change: wsadmin 20110124T0117; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Informe Ejecutivo Galicia 2008. <a href="http://www.gemgalicia.org/files/InformeEjecutivoGEMGalicia2008.pdf">http://www.gemgalicia.org/files/InformeEjecutivoGEMGalicia2008.pdf</a></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Gordon E.E. 2006. Human capital. En Business the Ultimate Resource por Goleman D. A & C Publishers Ltd. 2006, 2ª edición. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Kantis H (Editor), Angelelli P, Koenig VM. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Developing Entrepreneurship. Experience in Latin America and Worldwide. </i>Inter-American Development Bank Fundes Internacional. 2005.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Lisón Tolosana C. </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">Antropología de los pueblos del Norte de España: Galicia. </span><i><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 8.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Revista de </span></i><i><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 9.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Antropología Social</span></i><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 9.0pt; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-language: EN-US;">, 1991;</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 9.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">0:13-29. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;"><a href="http://www.google.com/search?tbs=bks:1&tbo=p&q=+inauthor:%22Local+Economic+and+Employment+Development+(Program)%22"><span style="color: windowtext; mso-bidi-font-size: 13.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">Local Economic and Employment Development (Program)</span></a></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">, <a href="http://www.google.com/search?tbs=bks:1&tbo=p&q=+inauthor:%22Organisation+for+Economic+Co-operation+and+Development%22"><span style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">Organisation for Economic Co-operation and Development</span></a> (Edited by Jonathan Potter). </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 15.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Entrepreneurship</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> and higher education.</span></i><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> OECD Publishing 2008.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 7.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Martins S (coodinadora ADRIMAG). Barriers to entrepreneurship and business creation. </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.5pt; mso-bidi-language: EN-US;">European Entrepreneurship Cooperation</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 7.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">. 2004.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 7.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"><a href="http://www.adrimag.com.pt/downloads/cooperacao/Barriers%20entrepreneurship%20and%20business%20creation.pdf">http://www.adrimag.com.pt/downloads/cooperacao/Barriers%20entrepreneurship%20and%20business%20creation.pdf</a></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Rugman A.M. 2006. Globalization and regional Business strategy. En Business the Ultimate Resource por Goleman D. A & C Publishers Ltd. 2006, 2ª edición. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Sadler P. 2006.Finding and keeping top talent.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>En Business the Ultimate Resource por Goleman D. A & C Publishers Ltd. 2006, 2ª edición. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">Sánchez Almagro ML. </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">Perfil psicológico del autoempleado. Tesis doctoral. </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Departamento de Psicología Diferencial y del Trabajo. Facultad de Psicología. Univerdidad Complutense de Madrid. 2003. <a href="http://www.ucm.es/BUCM/tesis/psi/ucm-t26888.pdf">http://www.ucm.es/BUCM/tesis/psi/ucm-t26888.pdf</a></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Ulrich K.T. e Eppinger S.D. 2008. Product design and development. McGraw-Hill international Edition. 4ª edición</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">Vázquez Fernández XG. </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 19.5pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">Las imágenes conformantes de la realidad social. Tesis Doctoral. </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">Departamento de Socioloxía, Ciencia Política e da Administración. Facultade de Socioloxía Universidade de A Coruña.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>2006. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;"><a href="http://ruc.udc.es/dspace/bitstream/2183/1158/1/VazquezFernandez_XoseGabriel_td.pdf">http://ruc.udc.es/dspace/bitstream/2183/1158/1/VazquezFernandez_XoseGabriel_td.pdf</a></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">Zapata M. </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">La Historia de Casa Galicia</span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;"><a href="http://www.casagaliciany.com/historia%20de%20casa%20galicia.pdf">http://www.casagaliciany.com/historia%20de%20casa%20galicia.pdf</a> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">Zhao H, Seibert SE. </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">The</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;"> Big Five Personality Dimensions and Entrepreneurial Status</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">: A <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">Meta</span>-<span style="mso-bidi-font-weight: bold;">Analytical Review</span>. </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">Journal of Applied Psychology 2006;91(2):259-71.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><br clear="all" style="page-break-before: always;" /></span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Táboa 1. Características diferenciadoras entre o ensino tradicional e as necesidades do emprendedor (modificada de </span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">Gibb AA. <i>International Small Business Journal</i> 1993;11(3):11-34)</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><br />
<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="border-collapse: collapse; margin: auto auto auto 0.4pt; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; mso-table-layout-alt: fixed;"><tbody>
<tr style="height: 50.4pt; mso-yfti-firstrow: yes; mso-yfti-irow: 0;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: windowtext 1pt solid; height: 50.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: windowtext 1pt solid; height: 50.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Ensino tradicional</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: windowtext 1pt solid; height: 50.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Necesidades do emprendedor</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 36.25pt; mso-yfti-irow: 1;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 36.25pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Fonte de información</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 36.25pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Profesor, textos</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 36.25pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Intercambio persoal, debate</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 32.25pt; mso-yfti-irow: 2;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 32.25pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Papel del alumno</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 32.25pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Pasivo: escoitar</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 32.25pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Activo: facer</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 32.4pt; mso-yfti-irow: 3;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 32.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Modo de aprendizaxe</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 32.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Profesor, textos</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 32.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Descubrimento (guiado)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 49.15pt; mso-yfti-irow: 4;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 49.15pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Retroalimentación</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 49.15pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Pasivo</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 49.15pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Dinámico, reacci<span style="mso-bidi-font-weight: bold;">ó</span>ns de moita xente</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 64.9pt; mso-yfti-irow: 5;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 64.9pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Ambiente</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 64.9pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Ben organizado e estruturado, con horarios fixos</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 64.9pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Flexible, informal</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 45.65pt; mso-yfti-irow: 6;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 45.65pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Dispoñibilidade de tempo</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 45.65pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Suficiente, sen presión</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 45.65pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Reducido, baixo presión </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 64.9pt; mso-yfti-irow: 7;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 64.9pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Actitude ante a copia/emulación de outros</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 64.9pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Negativa, é penalizada</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 64.9pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Positiva, é parte da aprendizaxe</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 45.65pt; mso-yfti-irow: 8;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 45.65pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Actitude ante erros</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 45.65pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Negativa, aversión ó fracaso</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 45.65pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Natural, é parte da aprendizaxe</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 42pt; mso-yfti-irow: 9; mso-yfti-lastrow: yes;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 42pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Material</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 42pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 126pt;" valign="top" width="168"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Apuntes, libros</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 42pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 162pt;" valign="top" width="216"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Resolución de problemas</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
</tbody></table><br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Táboa 2. Vectores básicos do proceso empresarial (tomado da tese de doutoramento de ML </span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">Sánchez Almagro, UCM,</span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"> orixinal de Shapero & Sokol, 1982).</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><br />
<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="border-collapse: collapse; margin: auto auto auto 0.4pt; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; mso-table-layout-alt: fixed;"><tbody>
<tr style="height: 50.4pt; mso-yfti-firstrow: yes; mso-yfti-irow: 0;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: windowtext 1pt solid; height: 50.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 121.5pt;" valign="top" width="162"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Factores desencadenantes</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">(Cambio de traxectoria de vida)</span></i></div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: windowtext 1pt solid; height: 50.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 99pt;" valign="top" width="132"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Percepción da desexabilidade</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-bidi-language: EN-US;">(Desexable)</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"></span></i></div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: windowtext 1pt solid; height: 50.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 100.2pt;" valign="top" width="134"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Percepción da factibilidade</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">(Factible)</span></i></div></td><td rowspan="3" style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: windowtext 1pt solid; height: 50.4pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 66.3pt;" valign="top" width="88"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: EN-US;">Creación de empresa<span style="mso-bidi-font-weight: bold;"></span></span></b></div></td></tr>
<tr style="height: 283.2pt; mso-yfti-irow: 1;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 283.2pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 121.5pt;" valign="top" width="162"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><u><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Negativos:</span></u></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Despido</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Insatisfacción laboral</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Emigración</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Crise idade, familiar</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><u><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Entre etapas:</span></u></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Fin de estudios</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Fin do servizo militar</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Fin de reclusión</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><u><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Positivos:</span></u></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Compañeiros de traballo</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Inversores</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Amigos</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Mentores</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 36pt; mso-list: l2 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-font-width: 0%;"><span style="mso-list: Ignore;">-<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Clientes </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt;"><br />
</div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 283.2pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 99pt;" valign="top" width="132"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Valores culturais</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Educación Familiar</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Exemplos de compañeiros</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Experiencias de traballo</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Mentores</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Grupos éticos ou relixiosos</span></div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 283.2pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 100.2pt;" valign="top" width="134"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Apoio financieino</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Modelos</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Efectos de demostración</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Entorno favorable</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Mentores</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Habilidades de negociación</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;">Fontes de información</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div></td></tr>
<tr style="height: 26.25pt; mso-yfti-irow: 2; mso-yfti-lastrow: yes;"><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: windowtext 1pt solid; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 26.25pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 121.5pt;" valign="top" width="162"><div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: Wingdings; font-size: 20pt; mso-ansi-language: GL; mso-ascii-font-family: Arial; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-char-type: symbol; mso-hansi-font-family: Arial; mso-symbol-font-family: Wingdings;"><span style="mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: Wingdings;">à</span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 20pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"></span></b></div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 26.25pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 99pt;" valign="top" width="132"><div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: Wingdings; font-size: 20pt; mso-ansi-language: GL; mso-ascii-font-family: Arial; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-char-type: symbol; mso-hansi-font-family: Arial; mso-symbol-font-family: Wingdings;"><span style="mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: Wingdings;">à</span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"></span></b></div></td><td style="background-color: transparent; border-bottom: windowtext 1pt solid; border-left: #ece9d8; border-right: windowtext 1pt solid; border-top: #ece9d8; height: 26.25pt; mso-border-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .75pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .75pt; padding-bottom: 0cm; padding-left: 0cm; padding-right: 0cm; padding-top: 0cm; width: 100.2pt;" valign="top" width="134"><div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: Wingdings; font-size: 20pt; mso-ansi-language: GL; mso-ascii-font-family: Arial; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US; mso-char-type: symbol; mso-hansi-font-family: Arial; mso-symbol-font-family: Wingdings;"><span style="mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: Wingdings;">à</span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-bidi-language: EN-US;"></span></b></div></td></tr>
</tbody></table><br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div>Tonihttp://www.blogger.com/profile/16456840791424494619noreply@blogger.com0Estados Unidos37.09024 -95.71289100000001310.70899 -156.97233250000002 63.47149 -34.453449500000012tag:blogger.com,1999:blog-3254673774343757593.post-78221318982375313112011-09-15T07:49:00.000-07:002011-09-15T07:49:43.652-07:00COMPETITIVIDADE DA INVESTIGACIÓN EN GALICIA<span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Carlos Mosquera Nartallo, Roberto López Valcarce, Pedro Comesaña Alfaro, Norberto Degara Quintela, Carmela González Troncoso, Gonzalo Vázquez Vilar </span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><a href="http://vimeo.com/18021346">http://vimeo.com/18021346</a></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">RESUMO </span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">En Galicia temos bos investigadores que sitúan ás nosas universidades en lugares bastante dignos nas estatísticas de produción científica a nivel nacional. Sen embargo, hai poucos sitios ademais das universidades nos que desenvolver un labor investigador, o que dificulta a captación de talento e o retorno daqueles investigadores galegos moi ben formados que non atopan oportunidades aquí. Contamos con dous campus de excelencia e estanse a consolidar algúns centros tecnolóxicos<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de recente creación, mais non é dabondo para tecer unha rede de coñecemento na que medren novas empresas ou se apoien as xa existentes. O investimento en I+D en termos relativos é baixo se nos comparamos con outras partes de España e, por suposto, de Europa, aínda que o sistema non está necesariamente preparado para acoller máis cartos que busquen un impacto claro no entorno socioeconómico: non só hai que gastar, hai que facelo ben. As nosas empresas non contan en moitos casos con persoal suficientemente cualificado para abordar retos investigadores, aínda que reciben subvencións para elo. En certas ocasións buscan o apoio das universidades e centros tecnolóxicos, pero falta apostar por investigación de maior impacto, xeración de coñecemento que se poida acabar trasladando á práctica. Hai que procurar buscar máis fondos fora de Galicia, estimulando ó mesmo tempo a competitividade dos nosos axentes. Todos os estamentos docentes, dende a escola primaria á universidade, poden axudar á crear unha cultura innovadora nos nosos xoves, xa que o capital humano é a chave do noso futuro. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Sobre a investigación universitaria </span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><br />
<span style="color: black;">Cando falamos de investigación poñendo números enriba da mesa resulta evidente que Galicia non é un referente en case ningunha categoría, se ben é certo que hai indicadores que a sitúan en bo lugar dentro de España, sobre todo no que ten que ver coa investigación máis académica, tanto en cantidade como en impacto das publicacións. Así, se tomamos como fonte os estudos de SCImago<a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=3254673774343757593#_ftn1" name="_ftnref1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">[1]</span></span></span></span></a> para os anos 2003-2008, temos que a Universidade de Santiago de Compostela ocupa o oitavo posto a nivel nacional, namentres a de Vigo o número 15 no que atinxe a cantidade de publicacións de ámbito internacional. Ditos postos melloran se ademais temos en conta o impacto das publicacións. En todo caso, a influencia da investigación española é baixa, cun ratio de citacións por publicación de 1,56 (como media ponderada de todos os<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>campos de investigación), por debaixo do<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>1,8 de Francia, 2,3 de Italia e 2,4 de Holanda (Fonte: Thomson Reuters). Igualmente, no ano 2009 a Universidade de Santiago de Compostela figura no décimo lugar, a Universidade de Vigo no onceavo e a Universidade de Coruña no 27 se nos referimos as patentes xeradas nas universidades españolas. Estes datos, sen ser malos, aportan pouca información sobre como permea na sociedade a investigación desenvolvida no seo das nosas universidades. Un bo desenvolvemento académico non ten que vir necesariamente acompañado do correspondente impacto no tecido socioeconómico máis próximo. Dito impacto non está tabulado, aínda que sería moi útil de cara á avaliación dos cartos que se introducen no sistema investigador. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Sobre as estruturas de investigación</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">En Galicia hai algúns investigadores de prestixio –menos dos que a todos nos gustaría- dentro dunha estrutura universitaria moi plana, baseada na estrutura de grupos de investigación do sistema universitario español, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>sen xerarquías, onde os bos resultados, cando chegan, son froito normalmente do bo facer de individuos illados máis <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que de boas planificacións, que no caso da contratación de persoal simplemente non son posibles. Tamén é certo que se<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>albiscan signos de mellora, polo menos na valoración do mérito e capacidade. Así, a Universidade de Vigo leva cinco anos <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>cun programa de promoción destinado a consolidar no seu persoal aqueles investigadores contratados con máis méritos, cun número anual de prazas moi limitado e esixente para o<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que compiten todos os departamentos. Froito deste plan, coñecido como Plan Especial de Promoción do Persoal Docente e Investigador, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>lévanse estabilizados uns 60 investigadores nos últimos anos de moi bo nivel. Igualmente, no marco do PGIDIT 2006-2010 articuláronse medidas de apoio para aqueles grupos de investigación máis relevantes e, igualmente, propiciáronse os agrupamentos de calidade. Ambas medidas ían na dirección correcta, quizás con certa descoordinación entre diferentes Consellerías na Xunta de Galicia, pero buscando apostar pola calidade e a masa crítica dos grupos investigadores. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Mais posiblemente é necesario revisar a investigación que se fai fora da Universidade, en centros de investigación de carácter público ou privado, coma un indicio significativo do dinamismo innovador do país. Aquí hai grandes diferenzas entre Comunidades Autónomas, con presenza de potentes centros de investigación en Cataluña ou Madrid, ou unha gran tradición de centros tecnolóxicos no País Vasco. Fronte a elo, Galicia conta de momento con poucos centros de investigación, aínda que se leva apostando dende hai varios anos por unha rede de centros tecnolóxicos que sirvan para dar soporte á industria galega en diversos sectores. A día de hoxe hai sete centros tecnolóxicos consolidados –Aimén, Anfaco-Cecopesca, Cesga, CTAG, Cetpec, Cetga, Gradiant- e un bo número doutros que non acaban de despegar.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>É fundamental racionalizar esta rede, esixindo uns niveis de calidade competitivos, como poden ser os establecidos polo rexistro nacional de Centros de Innovación y Tecnología (CIT). </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Sobre o investimento</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">O gasto total en I+D en España en 2008 foi de 1,35% do PIB (Galicia 1,08%), comparado co 1,5% de Portugal, 2% de Francia, 2,77% de EE.UU. e 3,75% de Suecia (Fonte: Eurostat). No ano 2009, de acordo cos datos publicados polo Instituto Nacional de Estadística (INE), namentres España medrou do 1,35% ó 1,38%, Galicia baixou a súa porcentaxe en I+D ó 0.96%, pasando a ocupar o posto número 12 entre todas as comunidades autónomas. Para un PIB por habitante de 20.000 € aproximadamente (dato de 2009), como se ve aínda estamos moi lonxe do 1,5% en canto a investimento en I+D. De tódolos xeitos, as cifras de investimento en I+D poden ter unha dobre lectura, e ser consideradas como un síntoma da saúde do noso sistema innovador máis ca unha causa. Así,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>unha elevada porcentaxe provén das arcas públicas, xa que<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>as achegas da industria son menores do 50% no caso galego. Por outra banda, Galicia non é quen de cubrir os fondos que ten asignados no<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Fondo Tecnolóxico xestionado polo CDTI (Centro para el Desarrollo Tecnológico Industrial). Tales fondos supoñen 2.000 millóns de euros que se deben investir en España <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>en proxectos industriais de I+D ata o ano 2013, dos que a Galicia lle corresponden algo máis de 400 millóns. Na actualidade lévanse aprobados proxectos de carácter plurianual nunha contía aínda moi reducida sobre o total no caso galego, do que se desprende a dificultade de artellar grandes consorcios industriais que aborden retos tecnolóxicos á altura dos esperados no Fondo Tecnolóxico. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"></b></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">En canto ós proxectos competitivos do Programa Cadro europeo, Galicia recibía no 2006 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>o 1,5% do total de recursos chegados a España do VI Programa Cadro, namentres que contabilizaba <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>o 3,8% do total do gasto efectuado en España en I+D, quizais de novo un síntoma do desequilibrio existente entre os recursos propios e os captados fora para financiar a investigación. Neste sentido, un indicador ilustrativo<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>é a obtención en libre concorrencia de proxectos nacionais e internacionais, proxectos avaliados por pares en xeral e nos que se compite con centros de investigación e empresas doutras autonomías e países.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Aínda que non sempre se corresponde a calidade da investigación co financiamento obtido, dado que se está a profesionalizar en exceso a preparación de propostas, especialmente para o Programa Cadro da Unión Europea, os retornos responden, polo menos en parte, ó Curriculum Vitae do grupo investigador, á calidade da proposta e á facilidade para implicarse en consorcios e desenvolverse fora das nosas fronteiras. Nesta categoría, Galicia ten aínda un importante percorrido que facer. Coma se mencionou, Galicia aproveita os fondos do Programa Cadro nunha porcentaxe substancialmente menor á que lle correspondería por inversión en I+D.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Para mellorar é importante<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>fomentar a participación de ambos sectores, público e privado, en consorcios europeos. Neste sentido, os centros tecnolóxicos están chamados a <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>xogar un importante papel como axentes tractores das empresas. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Sobre a investigación na industria</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">O coñecemento xerado polos grupos de investigación acaba repercutindo en poucos casos na economía produtiva. Neste sentido, o Plan Galego de Investigación, Desenvolvemento e Innovación Tecnolóxica (PGIDIT) 2006-2010 contaba entre os seus obxectivos coa promoción da I+D+i nas empresas, e o novo plan que se presentou recentemente <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>tamén parte desta premisa. De tódolos xeitos, non está claro que os mecanismos postos en marcha sexan os máis axeitados. Así, lanzouse recentemente o Programa XIGA para subvencionar a contratación por parte das empresas de titulados superiores que desempeñen labores de vixilancia tecnolóxica, prospectiva e xestión da I+D. Estará por ver que esas figuras non acaben desembocando en meros “cazadores de máis subvencións”, en lugar de fomentar realmente a I+D+i na empresa. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">O papel do sector privado é decisivo para poder progresar na aposta polo coñecemento como elemento creador de riqueza. Temos en Galicia casos de empresas, algunhas multinacionais, de éxito recoñecido. Algunhas son tamén empresas que invisten en I+D como modelo de negocio, desenvolvendo desta maneira novos produtos que lles permiten competir. Lamentablemente son moi poucas aínda, e hai que buscar fórmulas para apoiar o lanzamento de iniciativas empresarias, sobre todo daquelas apoiadas nun coñecemento avanzado que se poida transformar en produto de interese para o mercado. Estas iniciativas poden xurdir, na maior parte dos casos, doutras empresas xa en marcha, de centros tecnolóxicos ou de universidades, a partir dunha necesidade detectada no mercado ou dunha traxectoria investigadora que acaba derivando nun produto ou liña de produtos. Para elo deben funcionar os mecanismos de investimento, xa que a día de hoxe o capital risco non acaba de eclosionar neste país como sería desexable. Igualmente é interesante contar con apoios expertos, é dicir, xente con experiencia no mundo empresarial e no lanzamento de novas ideas. Sen embargo, non tódalas empresas que se crean no seo da universidade merecen o calificativo de “spin-off” (ou “spin-out” como dirían os ingleses), e en certas ocasións poden acabar converténdose en competencia desleal a empresas xa existentes debido a cantidade de facilidades coas que contan, o que esperta os receos de numerosos empresarios. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">No que atinxe á política de subvencións ás empresas para fomentar a súa I+D, polo de agora estase a ver que é pouco selectiva, e non acaba de impulsar un cambio de modelo por parte destas. Non resulta desexable que se empreguen estes cartos para mercar tecnoloxía fora de Galicia, nin de que se naturalicen como ingresos de carácter fixo e anual. Aínda con empresas exemplares, temos un tecido empresarial pouco vigoroso, con poucos casos de éxito na colaboración cos organismos de investigación. De calquera xeito, o modelo de colaboración universidade-empresa adultérase con facilidade por ambas partes, propoñendo por un lado e aceptando polo outro proxectos de escaso carácter innovador en ocasións. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">O coñecemento xerado en universidades e centros de investigación e tecnolóxicos ten que ser mellor aproveitado para apoiar ás empresas xa existentes e catalizar a creación de novos proxectos empresariais. A todo elo axudaría apoiar<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ás empresas máis competitivas e prometedoras, independentemente do seu tamaño, propiciando ademais a procura <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de recursos fora de Galicia, de modo que poidamos estimular ó noso tecido produtivo e evitar que se adormeza co arrecendo das subvencións. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">En Outubro de 2005, e xa antes da forte crise económica que se aveciñaba, o informe “Rising Above the Gathering Storm” recomendaba para os Estados Unidos, entre outras medidas, bolsas de 500.000 dólares anuais durante cinco anos para os mellores 200 xoves investigadores. Dito informe foi realizado pola National Academy of Sciences, National Academy of Engineering e Institute of Medicine, nun contexto de progresivo descenso da porcentaxe de achega norteamericana á ciencia e innovación mundial, medido en termos de patentes e publicacións científicas entre outros. A mensaxe é clara: hai que apostar polos mellores, fuxindo dunha mediocridade xeneralizada. Así, sería interesante apoiar a aquelas empresas con maiores posibilidades de levar a cabo unha I+D relevante, a partir de evidencias tan diversas como a capacitación do seu persoal, progresos realizados en proxectos previos, etc. Sería necesario repensar a estratexia de subvencións ó sector privado e financiar unicamente propostas de elevada calidade e con potencial innovador, evitando as subvencións sen máis. Por elo é importante facer un mellor seguimento das subvencións de I+D e promover a creación de propiedade intelectual. Resulta difícil entender que unha empresa poida facer I+D sen doutores no seu cadro de persoal ou, polo menos, empregados con contrastada experiencia investigadora. En definitiva, sería moi necesario repensar a política de axudas de I+D ó sector privado no seu conxunto. O novo Plan de Investigación, Innovación e Crecemento da Xunta de Galicia para o período 2011-2015, e que será posto en práctica pola nova Axencia de Innovación, será o marco no que habería que abordar estas apostas. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Igualmente é importante a cantidade, xunto coa calidade. Para que unha nova empresa saia adiante, téñense que ter creado moitas máis. No caso das empresas de base tecnolóxica, cun factor de risco engadido, o argumento é aínda máis contundente. Para ter uns retornos aceptables en financiamento de proxectos, é fundamental lanzar un gran número de solicitudes. Neste sentido, é necesario contar con máis persoal dedicado a I+D, e que Galicia, sen ser un polo de atracción de talento mundial, sexa polo menos un destino a considerar por aqueles investigadores que buscan opcións profesionais. Aínda que non nos constan datos neste sentido, é primordial que o fluxo de talento non sexa negativo, de modo que ademais de exportar investigadores, consigamos atraer polo menos a outro tanto. O entorno académico, a industria e, en xeral, calquera centro de investigación, deben ser posibles receptores de investigadores foráneos e daqueles galegos que desexen facer carreira aquí e que, en moitos casos, atópanse fora de Galicia. A universidade non é quen de acoller a todos aqueles investigadores formados aquí ou fora, e se necesita diversidade no sistema da man doutros centros, tanto públicos coma privados. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Conclusión</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Unha Galicia competitiva en investigación require que toda a sociedade se vexa permeada por esta idea, para o que é fundamental a escola, dende a que se poden<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>estimular a curiosidade e inquedanzas dos rapaces. A universidade galega debe mimar o talento, e brindarlle aos seus estudantes un contacto temperán coa investigación, coordinando coa industria a realización de prácticas de contido innovador. Hai que perder o medo ao fracaso tan presente na nosa sociedade e que moitas veces atenaza diversas iniciativas. Os medios de comunicación poden xogar un papel decisivo, afastándose en moitos casos da vulgaridade coa que se anuncian iniciativas de calquera índole como grandes avances na investigación galega, buscando máis o sensacionalismo que un bo periodismo. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Finalmente, propoñemos coma liñas de actuación prioritarias as seguintes: </span></div><div class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: Symbol; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Fomentar<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>a contratación de investigadores por parte das empresas.</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: Symbol; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Seguir apoiando ós centros tecnolóxicos con capacidade competitiva a nivel nacional.</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: Symbol; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Favorecer o desenvolvemento de centros de investigación que non remeden a estrutura universitaria, senón que colaboren con ela dende outros mecanismos. </span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: Symbol; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Financiar a investigación por obxectivos.</span></div><div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: Symbol; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Facilitar a captación de investigadores estranxeiros e o retorno dos galegos. </span></div><div class="MsoListParagraphCxSpLast" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18pt;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: Symbol; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: GL; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Fomentar a participación de ambos<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>sectores, público e privado, en consorcios europeos.</span></div><div style="mso-element: footnote-list;"><br clear="all" /><hr align="left" size="1" width="33%" /><div id="ftn1" style="mso-element: footnote;"><div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=3254673774343757593#_ftnref1" name="_ftn1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="GL" style="font-family: "Calibri", "sans-serif"; font-size: 10pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;">[1]</span></span></span></span></span></a><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><span style="font-size: x-small;"><span style="font-family: Calibri;"> SCImago (http://www.scimago.es ) é un grupo de investigación interuniversitario dedicado á análise de información e visualización con especial énfase nos estudos de produción científica. </span></span></span></div></div></div>Tonihttp://www.blogger.com/profile/16456840791424494619noreply@blogger.com0Vigo42.226540208690949 -8.7152741218750441.729824708690948 -9.2590341218750414 42.723255708690949 -8.17151412187504tag:blogger.com,1999:blog-3254673774343757593.post-33218275674754152672011-09-15T04:55:00.000-07:002011-09-15T07:41:54.379-07:00A INVESTIGACION COMA VALOR<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Nun momento de crise, é a investigación en Galicia ¿luxo ou necesidade?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 10pt; mso-ansi-language: GL;">Carolina Varela Rodríguez, Anselmo Felipe Colado</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"><a href="http://vimeo.com/17939520"><span style="font-size: x-small;">http://vimeo.com/17939520</span></a></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Unha das cousas máis difíciles e probablemente unha das máis inxustas hoxe en día é o darlle un valor económico ó coñecemento, e polo tanto á creación de coñecemento novo, ou noutras verbas á investigación. Nas diferentes disciplinas académicas atópanse motivos diversos pra “xustificar” a necesidade de investir en investigación, especialmente en investigación básica, ó cabo unha inversión en creación de coñecemento. Nembargantes, unha análise realista mostra que non son necesarias as xustificacións de ningún tipo xa que a investigación é un valor lucrativo e interesante para empresas, centros académicos, para á sociedade e os países en xeral.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Por que polo tanto sentimos os investigadores esta necesidade de xustificación? A resposta é clara, porque a investigación non está valorada, de feito moitas veces vese como un capricho, uns estudos avanzados, mesmo unha excentricidade ate conseguir un traballo de verdade. Sirva pra ilustrar este feito que ate hai moi poucos anos as becas predoutorais non cotizaban como traballo, cando na peor das comparacións son contratos en prácticas, senón que eran axudas ó estudo. De feito, comentarios que se escoitan con frecuencia cando un decide adicarse a esta profesión son do tipo “pobriño, é que ten vocación!” noutros casos “Mira ti que podendo ser médico!” ou “pois mentres atopa un traballo vai sacando a tese”…</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoBodyText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">A valoración máis evidente e probablemente a máis positiva que a sociedade ven facendo dos traballadores da ciencia é a de traballadores “vocacionais”, máis aínda “heroicos ou sacrificados traballadores vocacionais”. “Os científicos temos vocación”, e con isto parece poder xustificarse absolutamente todo, o abuso dós bolseiros, os contratos de doutores como licenciados superiores e non como doutores, as horas extras sen cobrar, as fines de semana no laboratorio porque temos un “deadline” importante que non podemos perder, os salarios moi por baixo do nivel de formación dos investigadores, a inestabilidade laboral, o estres, a carencia de vida privada e a completa ausencia de conciliación familiar.</span></div><div class="MsoBodyText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoBodyText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">E o sistema perpetúase dende dentro porque se da por suposto que xa como bolseiro predoutoral ou mesmo coma técnico de laboratorio (que nin tan sequera obtén titulo ningún despois de traballar nun laboratorio) tes que facer sacrificios, sacrificios que serían claramente reprobados nunha empresa que llos esixise abertamente ós seus traballadores, e irregularidades tan serias coma ter a xente traballando sen contrato ou pagándolles coma material funxible. Coñecimos unha técnico de laboratorio que con moito humor acostumaba a dicir cando coñecía a alguén novo “Ola, o meu nome é M. e son un lapiseiro”. </span></div><div class="MsoBodyText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Ate o punto que pese a facer un traballo en investigación similar ás tarefas que poida desenrolar un traballador en prácticas de calquera empresa, isto é adicando unha parte do seu tempo á formación e outra ó traballo propiamente dito, os doutorandos nun 50,4% dos casos segundo o <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Instituto Nacional de Estatística</i> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">(INE)</i> usa os seus aforros propios ou salario doutro traballo ou outros medios pra poder facer o seu doutoramento. Isto é un dos comezos da estraña consideración que os investigadores temos como traballadores. Como di un amigo común “nunca digas que gostas do que fas no traballo que aínda che han querer cobrar por facelo”.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoBodyText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Cando a vocación non é senón unha inclinación moi fonda dunha persoa cara a unha determinada actividade ou modo de vida. Librémonos polo tanto do mito da “vocación” como sacrificio, algo imprescindíbel na figura que a xente ten do investigador científico. Porque esixir implicitamente sacrificios ós traballadores é inxusto por moito que deste sacrificio obteña o traballador da ciencia un artigo co seu nome que é bo para o seu curriculum. </span></div><div class="MsoBodyText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoBodyText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Si, temos vocación de investigadores e seguímola porque puidemos facelo. Pero isto é o máis irónico que ten Galicia e España en xeral, temos axudas máis ou menos axeitadas para seguir unha carreira científica, temos os medios e os ánimos e cando somos traballadores altamente especializados e produtivos seguindo a nosa vocación, non temos onde voltar e temos que saír de Galicia e non retornar. Temos o material pra deixar a nosa marca no mundo científico pero non aportamos o biótopo adecuado para que as mentes fagan progresar a ciencia, perdéndonos os froitos científicos e económicos derivados da inversión nestas mentes.</span></div><div class="MsoBodyText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">E disto quixeramos facer outra reflexión porque se nos ten vendido unha imaxe do “investigador solitario” que loita contra todos e logra demostrar ó mundo as súas hipóteses. Se cadra en España o mellor exemplo deste mito urbano é a figura de Santiago Ramón y Cajal, ou polo menos a que mellor coñecemos nos. Santiago Ramón y Cajal non foi en ningún momento un investigador solitario aínda que si que é certo que durante moito tempo só tivo a axuda da súa familia e amigos tanto moral como económica. Sen embargo e para poder continuar coa súa carreira investigadora ocupou diversas cátedras, aínda que tivera que poñer diñeiro de seu para mercar un microscopio. Iso si, toda vez que lle concederon o premio Nobel o diñeiro fluíu e creouse o Instituto de Investigacións Biolóxicas de Madrid. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">En calquera caso a lectura que se pode facer de Ramón y Cajal é moito menos romántica que a que se nos deu a entender ós interesados pola ciencia, se cadra foi nalgún momento solitario pero por necesidade, non porque sexa a condición ideal do científico e preocupouse moi moito de ter relacións internacionais pra discutires as súas ideas. Mentres que ó investigador pre e posdoutoral en España en xeral só acude ós congresos internacionais para presentar resultados, cando a beleza destas convencións é o intercambio de ideas coa xente diversa que acude. Foi un exemplo da vida do investigador español pero polo inxusto da situación. Lamentablemente moitos dos que estamos en ciencia, se cadra persuadidos pola figura do grande mestre da neurociencia, nunca chegaremos a premio nobel pero non por iso é menos nobel a nosa carreira e o noso esforzo, non son menos os nosos sacrificios. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Outro dos problemas aos que se enfronta un traballador da ciencia é a incapacidade do sistema actual pra asimilalo. Así, no mesmo informe do INE (2) obsérvase que a 31 de decembro de 2009 o 96,1% dos doutores tiña traballo, o 42,7% na Ensinanza Superior, o 38,4% na Administración Pública, e só 15,1% deles traballaba en Empresas e o 3,8% en Institucións Privadas sen ánimo de lucro. É dicir nun momento histórico no que temos o maior número de xente que pode acceder á universidade e facer un doutorado o sistema leva acollido sistematicamente ao 81,1% dos doutores/investigadores. Resulta bastante lóxico pensar que non pode seguir este ratio de acollida no Sistema Público, e moito menos có inmobilismo existente e a xubilación dos catedráticos non xa ós 65 anos senón ós 70. Pero este feito real non xustifica o estado de desvalemento que sufrimos os investigadores que voltamos ou máis ben queremos voltar a España e a Galicia. Xa que como autonomía Galicia (e España como estado) non favorecen nin potencian suficientemente o redireccionamento deste capital intelectual a empresas galegas (españolas) ou con intereses en Galicia (España). Así, como xa dixemos, traballadores da ciencia altamente especializados e que cando menos nun 50% dos casos teñen unha educación-formación financiada polo estado, marchan ou non voltan a Galicia (España). Esta política é claramente desastrosa para ó pais xa que a inversión de formación faise e logo non se aproveita ó traballador especializado, non producíndose o retorno da inversión.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">O que si se permite sen maior problema é que un 40,3% dos doutores ocupen (a 31 de decembro de 2009 segundo o INE) un posto de traballo cun nivel mínimo de estudos de licenciado, non doutor. E así se perpetúa cara abaixo o desaxuste do sistema laboral, os licenciados traballan nos postos dos diplomados e os diplomados nos postos dos técnicos.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Outra característica bastante evidente entre os traballadores da ciencia é a falta de vontade de traballar por conta propia, inculcada dende a nenez. A meta dun doutor xeralmente é ser profesor titular de universidade ou investigador do <i>Consejo Superior de Investigaciones Científicas</i> (CSIC) ou en calquera outro centro de investigación público, é dicir ter “unha praza en propiedade”. Probablemente na maior parte dos casos é por unha malentendida ética, quérese traballar no sistema público porque se ten unha impresión dás empresas como cohartadoras de liberdade e autonomía profesional, un de tantos mitos cós que nos formamos coma investigadores. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">O problema de converter ós investigadores en funcionarios da ciencia é que adoecen entón dos mesmos problemas que á Administración Pública, lentitude no recambio, inmobilidade e amiguismo, ou dito doutro modo endogamia. E a endogamia existente atopa o xeito de circunvalar as supostas leis de control da contratación. É dicir o sistema de contratación de persoal investigador presenta unha clara falta de autocrítica vinculante. Chama moito a atención cando se traballou en universidades como a de Londres ou a de California, o número de controis e auditorías ás que se someten estas universidades para lograr a excelencia e non só nacionais coma poida ser a nosa <i>Agencia Nacional de Evaluación de la Calidad y Acreditación</i> (ANECA) senón auditorías externas e internas (polos alumnos) para valorar a súa calidade. Esta capacidade de asunción da crítica é algo que nos pareza básico para lograr excelencia. E non só a asunción da crítica senón a corrección dos erros ou a mellora dos déficits, moitas veces a costa de multas importantes e mesmo o peche do laboratorio ou departamento se non se cumpre. Sendo estes controis levados a cabo a todos os niveis, dende os catedráticos e directores de laboratorio ate os técnicos de laboratorio pasando por estudantes, posdoctorais e contratados de todo tipo.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">É que cando falamos de cartos e de traballo sempre temos un problema que é esta sensación universal de que hai que controlar á xente para que produza o mellor posible. Non a todo o mundo, por suposto, nin se queira á maioría, pero si a unha minoría de xente que vive de subvencións ou facendo un traballo con financiación pública e non cumpre coas súas obrigas como traballador de forma impune xa que non hai basicamente controis fiábeis de calidade. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Cómo, polo tanto, se pode fomentar/crear un sistema de auditorías externas á universidade, externas tamén ó país, con conclusións vinculantes? </span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Aproveitemos a nosa pertencía a cousas coma o Espazo Europeo de Educación Superior pra obter críticas (auditorías) construtivas de expertos estranxeiros completamente desvinculados có sistema, que aporten outra maneira de ver as cousas, unha experiencia importante e a ausencia de amizades comprometidas dentro do sistema avaliado.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Sen sacar as cousas de contexto, que en Galicia faise investigación e faise boa investigación o que pasa que estase a facer a costa do traballador da investigación, e non só a costa da economía (bolseiros e non bolseiros que traballan sen cobrar, postdoctorais que traballan horas extra sen cobrar, salarios ilóxicos pra a formación dos investigadores aínda que dentro da media nacional) senón tamén da saúde mental do investigador que se atopa despois de moitos anos de esforzos nunha situación de incertudume próxima ao desvalemento aprendido, faga o que faga quédase fora das listas de traballo, do país, do mercado laboral.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Pero é que ademais en Galicia non se favorece particularmente a creación de empresa, sendo<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>España un dos países occidentais con máis trabas e gastos á hora de abrir empresa. Como se trata noutro dos apartados deste coloquio é sen dúbida prioritario educar ás novas xeracións de científicos pra emprender, todo o contrario do que se nos ven educando nos últimos anos e á sociedade e a clases política pra favorecer de verdade o emprendemento. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">O máis triste da famosa frase de Don Miguel de Unamuno «¡Qué inventen otros!» é que non se pode aplicar á realidade galega porque investigar e inventar, o facemos nos, só que moitos non o facemos en Galicia e os beneficios en xeral non fican en Galicia. E non é un problema só da presenza física dos investigadores no país respecto á fuga de cerebros, senón da fuga das ideas, das ideas de investigación que se publican (dende Galicia ou por galegos fora de Galicia) e que son outros quen explotan as súas posibilidades prácticas e económicas. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">É a nosa impresión que a investigación en Galicia está dalgunha maneira mal xestionada, mal xestionada dende dous puntos de vista, ó do valor económico da investigación e o dá valoración social da investigación. As veces non teño claro si debemos falar do valor da investigación ou do valor que hai que ter para adicarse a ela. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">E así nos preguntamos <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">¿<span style="mso-bidi-font-weight: bold;">cómo se pode promover un márketing da ciencia que mostre unha idea real do científico, desmontando mitos urbanos como ó do científico solitario? </span></b>O científico precisa apoio político e social pra desenrolar o seu traballo adecuadamente. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Cómo sacudirnos a idea de que Galicia é unha terra de poetas?</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"> Vale, asumimos que temos grandes escritores, pero non temos peores científicos.<b> </b></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Cómo desmontar o mito da carreira científica como vocación, asumindo a vocación coma sacrificio? </span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Un dato inquedante que puidemos observar nas estatísticas do INE foi no referente á mobilidade internacional, entre 2000 e 2009 o 21,2% dos doutores marcharon de España o 58,6% deles fixérono por motivos académicos e de progresión da súa carreira investigadora, entre o 12,5% de doutores que a 31 de decembro de 2009 pensaban irse de España o 71,0% facíao polos citados motivos. Nembargante, os que regresaron a España fixérono principalmente (37,7%) por factores persoais ou familiares. É dicir, traballadores altamente cualificados deixan España e Galicia pra mellorar o seu curriculum pero retornan por morriña. E isto é bastante incomprensible habendo como hai centros de investigación de alta competitividade e grupos de recoñecido prestixio.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Unha das cuestións que se fai moita xente nos momentos de crise, cando se fala de recortes presupostaraos é: “A investigación científica é un luxo ou unha necesidade?” E a resposta depende grandemente do que un considere luxo. Na prehistoria era un luxo ter unha caverna quente na que abrigarse polas noites, nos anos 30 era un luxo ter unha radio. O concepto de luxo como algo superfluo non pode aplicarse á investigación porque lonxe está de ser superflua, mesmo o arado arrastrado por bois foi sen dúbida froito do cerebro, a observación e o inxenio dun investigador da natureza. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Sen dúbida na maior parte dos países é un luxo facer investigación, de feito, tamén é un luxo ir á escola, é un luxo ter unha educación superior, é un luxo non padecer raquitismo ou malaria ou cólera, é un luxo ter liberdade, é un luxo poder dicir o que un pensa... É un luxo a investigación en Galicia? Se tomamos o sentido de luxo como “demasía de cousas innecesarias” obviamente a investigación non é un luxo, todo o contrario a súa escasez fai que aínda que non fose necesaria non podería aplicárselle esta definición, se consideramos luxo como “todo aquilo que supera os medios de alguén pra conseguilo” polo que se ve a investigación si que é claramente un luxo. Nembargantes é un luxo necesario. Polo tanto e aténdenos á esta última definición o importante é atopar os medios pra facer que deixe de ser un luxo pra converterse nunha realidade. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Se nos poñemos dramáticos, case todo na vida é prescindible, a supervivencia só precisa de comida e auga, nin sequera a casa é algo necesario. Mais como sociedade pensamos que non podemos prescindir da investigación. Outra cousa é a valoración que esta mesma sociedade fai da financiación da investigación científica e dos investigadores e como este inflúe nas decisións lexislativas. Como sociedade precisamos da investigación pra seguir sendo a sociedade que somos.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Curiosamente e a modo de exemplo, nun estudo sobre transferencia de coñecemento publicado no 2004 (1) no que estudaban a produtividade de 87 investigadores cun promedio anual de publicación de artigos de algo máis de 3, atopamos datos cando menos sorprendentes que comezan a desmontar algúns dos mitos que existen facendo referencia á rendibilidade da investigación en España e maiormente á investigación básica. Curiosamente aínda que España é un pais claramente deficitario na petición de patentes, en patentes estadounidenses solicitadas na <i>US Patent and Trademark Office</i> (USPTO) entre 1980 e 2000, 214 patentes (76,2% con titulares residentes nos EEUU e só un 17,3% con titulares residentes en Europa) citan artigos de algún dos autores<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>españois estudados. Si consideramos ás patentes como un índice de estimación do valor económico de retorno da investigación parece bastante evidente que a investigación española pode ser lucrativa. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Outro dos grandes mitos na financiación da investigación é que se tende claramente a favorecer os proxectos que teñen unha aplicación, (no campo da biomedicina, por exemplo cara unha enfermidade) en detrimento da investigación básica. A xustificación pra esta discriminación positiva da investigación aplicada fronte a básica é que esta última non é rendíbel. Este é un dos grandes mitos ó respecto, se consideramos que no citado traballo sobre patentes, curiosamente o 99% destas citas de artigos “españois” eran de investigación básica e non aplicadas. A nos parécenos que este é un índice claro de que un dos maiores problemas que ten o sistema actual é que xera un fluxo de coñecemento dende España (e polo tanto tamén dende Galicia) cara o exterior que si aproveita ás nosas ideas. Tamén unha “fuga de cerebros”, pero iso podería ser beneficioso se fósemos capaces de atraer cerebros pola nosa banda.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">A falta de rendibilidade da investigación básica é un mito, ou se cadra una falacia temporal. A investigación básica non é só rendible senón imprescindíbel pra poder atopar aplicacións, o que ten é que é lenta. Por poñer un exemplo que ilustre o tema, en 1827 Robert Brown publicou un artigo describindo cómo os graos de polen moven na auga, cun movemento que actualmente chamase Browniano e que tivo importantes repercusións en ámbitos académicos diversos. Era sen lugar a dúbidas un traballo de investigación básica. De primeiras quén pode pensar que o movemento do polen na auga pode ter unha aplicación práctica ou un valor económico. Mais este artigo axudou a sentar as bases para unha tecnoloxía que faría, literalmente, tremer o mundo enteiro, move inmensas cantidades de diñeiro e que tivo aplicacións prácticas como os raios X ou a tomografía por emisión de positróns (PET). Xa que en 1905 e 1906, de forma independente Albert Einstein e Marian Smoluchowski baseándose neste traballo describiron a formulación matemática que xustificaba a existencia do átomo, en 1911 Rutherford demostrou a existencia do átomo e polo tanto sentaron as bases da física cuántica e o estudio dos elementos que compoñen ós átomos, os elemento básicos non tan indivisíbeis que compoñen a materia.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Esta dicotomía de financiación da investigación aplicada respecto a básica ten unha consecuencia lamentable pero real; moita xente dirixe os seus proxectos ao que os avaliadores consideran “financiable” na moda do momento pero moi a miúdo despois usan o diñeiro pra financiar as partes básicas do proxecto que non poden realizar doutra forma, é dicir como a soa mención do nome dunha enfermidade no proxecto faino automaticamente máis financiable, úsase esta enfermidade como escusa cando moitas veces nin se pretende estudar nin interesa particularmente no laboratorio. A parte positiva deste problema é que hai xente que non se plantexaría doutro xeito estudar estas “enfermidades” e faino pra lograr financiación, a parte moi negativa é que se derivan os fondos pra estudar outras cousas e moitas veces non se cumpren os obxectivos propostos respecto á parte aplicábel do proxecto. E normalmente non hai repercusión nas novas financiacións do laboratorio sempre e cando haxa publicacións de “calidade”, sendo calidade publicar en revistas con factor de impacto (índice usado pra valorar o número potencial de lectores) maior de 4. É polo tanto a nosa opinión que a investigación científica en Galicia precisa desenrolar e favorecer a autocrítica e as auditorías de control e calidade e de obxectivos. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Curiosamente dós artigos citados nas patentes estadounidenses do traballo anteriormente citado só un 20% corresponde a artigos publicados en revistas como Science ou Nature e un 43% dos artigos estaba publicado en revistas con factor de impacto menor de 4. É dicir a ciencia produtiva e con aplicación “económica” non ven necesariamente das revistas <i>top ten</i> pero en España ó curriculum investigador dós investigadores valórase basicamente por isto restándolle importancia ós coñecementos e á experiencia dos traballadores da ciencia. Convertendo a contratación de investigadores nun trámite máis, unha oposición pra funcionariado e non na busca dos mellores e máis brillantes que non necesariamente teñen que ter publicacións en revistas con factor de impacto maior de 4. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Os sistemas de contratación de investigadores cambia nos distintos países. Obviamente pra obter excelencia, esa verba que hoxe en día está espallándose coma o lume en tódolos ámbitos da sociedade, pra obter excelencia é absolutamente necesario ser excelente, e iso vai máis aló que meramente evitar a fuxida de cerebros, a excelencia tradúcese en atraer cerebros. Xente que queira vir non só porque este é o seu país senón porque lle supoña un reto profesional. E esta é unha das grandes diferenzas con universidades como a de Oxford, a obtención dunha masa crítica de mentes brillantes e a xeración dun biótopo con chuvia de ideas, un “brainstorming” do que xurdan as ideas que se traducen en valores económicos.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Da mesma maneira, hai varias diferenzas entre as universidades e centros de investigación públicos españois e doutras partes do mundo respecto á financiación. Unha básica é o nivel de financiación privada en forma de axudas, contratos, mezenazgos e mesmo inversións no mercado de valores. E tamén chama poderosamente a atención o número de patentes e <i>spin offs</i> que se producen en universidades de tamaños similares si comparamos unha universidade galega con outras universidades de excelencia como podería ser a Universidade de Oxford. Así no 2009 a Universidade de Oxford, que en termos de número de estudantes é comparábel coa de Santiago de Compostela, desenrolou 220 patentes fronte ás 24 desta última. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Obviamente algo estamos a facer mal. Máis aínda a nivel do Estado Español, o <i>Consejo Superior de Investigaciones Científicas</i> (CSIC) cos seus diversos centros de investigación ten 180 patentes no 2009, 40 menos que só a Universidade de Oxford, considerablemente máis pequena. Tamén nos resulta curioso que a pesares da descrición no informe annual do CSIC do número de patentes, cando publica os seus presupostos non se indican os ingresos obtidos por patentes ou por participación na creación de empresas. Haber hai patentes ou polo menos xente que patenta cousas que obtén da súa investigación, e crear créanse empresas, poucas e pequenas, pero créanse, entonces, por que non é lucrativo para ós centros que o promoven. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Pero queremos falar dende a realidade e non dende a teoría da creación de empresa. Na universidade e nos centros de investigación é unha práctica, non diremos habitual pero si demasiado frecuente a da picaresca das <i>spin-off</i>. Queremos dicir con isto que se corrompe a idea orixinal da spin off como unha empresa que nace dos coñecementos creados na universidade e que dalgún xeito repercute positivamente na universidade, unha práctica común é a participación da mesma con accións. O centro de investigación corre un risco pero recibe un beneficio. Sen embargo moi a miúdo o que se fai é poñer como cabeza da <i>spin off</i> a un bolseiro ou recente doutor do laboratorio e non o xefe do mesmo. A nova empresa “desvincúlase” da universidade e polo tanto goza de tódolos privilexios sen ningún risco; os participantes non teñen que buscar financiamento porque teñen axudas, o material e os aparatos cóllense da universidade, o local tamén se toma da universidade e mesmo a man de obra obtense dos bolseiros que no mellor dos casos teñen unha beca pra traballar, así se a empresa fracasa non se perde nada, pero si a empresa vai ben os beneficios quédanlles a eles e a universidade ou centro de investigación en realidade non percibe nada. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Seguramente se nos pode discutir que non é así como funcionan as <i>spin offs</i> e sobre o papel teríamos que estar de acordo, pero estamos a falar do mundo real. O mesmo pasa coas patentes que son pagadas pola universidade pero reverten moi poucos beneficios nela, se cadra polo feito de que cando se pode patentar algo os directores de laboratorio prefiren montar unha <i>spin off</i> e patentalo dende alí, saltándose á universidade ou o centro de investigación no proceso. Nembargantes, as patentes e a creación de empresas noutros países como EEUU ou UK está demostrando ser un medio bastante lucrativo de financiar á investigación científica. Parécenos polo tanto que habería que axilizar as leis de propiedade intelectual, potenciar que se patente dende os centros de investigación e favorecer a participación económica dos centros de investigación en empresas de nova creación. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Cómo se pode beneficiar a universidade pública española das <i>spin-off</i> e as patentes producidas polos seus traballadores?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">De feito, a investigación científica en España está maioritariamente financiada por diñeiro público en contraposición a países coma os EEUU nos que se recebe tanto investimento privado como se xenera a entrada de diñeiro por servizos ou participación en empresas. Polo tanto parécenos que é importante atopar modelos que permitan a financiación privada da investigación en centros públicos e incentivar a creación de institutos de investigación privada. O problema moitas veces é que cando queremos ser proactivos na financiación da nosa investigación non sabemos como ou é complicado. Moitas veces existe pouca comunicación coas OTRIs das universidades ou se teme a perda da propiedade intelectual das patentes, ou simplemente patentar algo en España require que non sexa publicado de ningunha forma con anterioridade, isto xunto coa lentitude do sistema de patentes e coa necesidade curricular dos científicos de ter publicacións tódolos anos leva a unha desconfianza ante calquera colaboración con industria ou empresas privadas.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">Cómo se pode atraer investimento privado á universidade pública e ós centros de investigación?</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">En conclusión, é un luxo a investigación? Non. Pero é necesario dende o noso punto de vista unha revolución radical social, política e académica do sistema galego de xestión da investigación dirixido a valorar á investigación polo que é; un recurso. Un recurso que actualmente está moi pouco utilizado e valorado. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">(1) Luís M. Plaza, Armando Albert</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(2004) “ANÁLISIS DE LA PRODUCCIÓN CIENTÍFICA</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ESPAÑOLA CITADA EN PATENTES BIOTECNOLÓGICAS</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>EN EE.UU” Rev. Esp. Doc. Cient., 27, 2: 212-220</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;">(2) Nota de prensa del INE, “Encuesta sobre Recursos Humanos en</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>en Ciencia y Tecnología Año 2009” (4 de octubre de 2010) / www.ine.es</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;"><span lang="GL" style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: GL;"></span></div>Tonihttp://www.blogger.com/profile/16456840791424494619noreply@blogger.com0Alicante38.324420620682019 -0.4833988125000132633.288920620682021 -9.2943988125000132 43.359920620682018 8.3276011874999867